Echokardiografia, czyli echo serca. Na czym polega to badanie?

Echo serca - inaczej echokardiografia przezklatkowa, przezprzełykowa lub dopplerowska - to metoda badania serca wykorzystująca zjawisko echa ultradźwięków (USG). Echokardiografia to badanie nieinwazyjne, które pozwala ocenić budowę i działanie zastawek serca, dokonać pomiaru wielkości i pracy komór serca oraz zdiagnozować wady serca. Na czym polega echokardiografia? Jakie są wskazania do badania? Jak się do niego przygotować?

Spis treści

1. Echokardiografia (echo serca) - wskazania do wykonania badania
2. Echokardiografia (echo serca) - jak się przygotować?
3. Echokardiografia (echo serca) - cena
4. Echokardiografia (echo serca) - przebieg badania

Echokardiografia (echo serca) to nieinwazyjna metoda badania serca wykorzystująca zjawisko echa ultradźwięków (USG). Badanie, niezależnie od jego rodzaju, pozwala ocenić struktury anatomiczne serca, kurczliwość mięśnia sercowego, budowę i pracę zastawek wewnątrzsercowych, a także przepływ krwi w obrębie przedsionków i komór serca, dużych naczyń krwionośnych (aorta, żyły, tętnica i żyły płucne). Echo ułatwia wykrycie przebytego zawału, obecność skrzepliny, nowotworu serca, płynu w osierdziu (czyli w worku, w którym znajduje się serce).

Badanie echokardiograficzne jest obok EKG najważniejszym badaniem w pracy kardiologa oraz niejednokrotnie kardiochirurga. Można je wielokrotnie powtarzać i co najważniejsze, nie daje ono skutków ubocznych.

Najczęstszym rodzajem wykonywanej echokardiografii jest echokardiografia przezklatkowa (TTE). W przypadku wątpliwości po wykonaniu badania przezklatkowego zlecona może być echokardiografia przezprzełykowa (TEE). Nową techniką echokardiograficzną mającą zastosowanie w diagnostyce chorób serca jest tkankowa echokardiografia dopplerowska.

Echokardiografia (echo serca) - wskazania do wykonania badania

Wskazaniem do badania echa serca są poważne choroby, takie jak:

•  choroba niedokrwienna serca (choroba wieńcowa),
• zawał mięśnia sercowego,
• zapalenie mięśnia sercowego,
• zapalenie wsierdzia,
• choroba zakrzepowo-zatorowa i inne.

Najczęściej stosuje się badanie wykonywane przez klatkę piersiową (tzw. przezklatkowe). Wskazaniem do jego przeprowadzenia jest choroba niedokrwienna i jej powikłania w postaci niedokrwienia lub zawału serca.

Badanie pozwala ocenić zaawansowanie choroby oraz umożliwia monitorowanie jej postępu i efektów leczenia. Dotyczy to również nadciśnienia tętniczego, jednej z najczęstszych i podstępnych chorób cywilizacyjnych.

Echo serca jest nieocenionym badaniem w diagnostyce wad serca, zarówno wrodzonych jak i nabytych, ocenie pooperacyjnej wszczepionych zastawek, by-passów i innych zabiegów.

Echo serca ułatwia także rozpoznanie przyczyny:

• szmerów serca,
• zaburzeń rytmu serca
• czy niewyjaśnionych bólów w klatce piersiowej.

Jest badaniem niezastąpionym w obserwacji:

• niewydolności niedokrwiennej serca,
• niewydolności zapalnej,
• niewydolności metabolicznej
• oraz w innych chorobach mięśnia serca,
• a także w chorobach osierdzia lub wsierdzia.

Pozwala także ocenić nieprawidłowości w budowie lub funkcji dużych naczyń tętniczych lub żylnych.

Innym wskazaniem do wykonania echa serca jest podejrzenia tętniczego nadciśnienia płucnego. Badanie pozwala na zdiagnozowanie wad wrodzonych serca jako przyczyny nadciśnienia płucnego i ocenę rokowania.

Przezprzełykowe echo serca wykonuje się u osób, u których obraz przezklatkowy nie jest wystarczająco dobry i jednoznaczny oraz w przypadku podejrzenia rozwarstwienia aorty, występowania skrzepliny w jamach serca, przy zapaleniu wsierdzia oraz wtedy, gdy protezy zastawek nie funkcjonują prawidłowo.

Echokardiografia (echo serca) - jak się przygotować?

Do echokardiografii przezklatkowej nie trzeba się specjalnie przygotowywać.

Należy jednak wcześniej przejść wstępne badanie kardiologiczne, w tym EKG i RTG klatki piersiowej. Wyniki tych badań należy przekazać lekarzowi wykonującemu echokardiografię.

Z kolei na echokardiografię przezprzełykową należy się zgłosić na czczo.

Echokardiografia (echo serca) - cena

W ramach NFZ badanie wykonuje się na zlecenie (skierowanie) kardiologa. Za wykonane prywatnie trzeba zapłacić od 130 do 220 zł.

Opis badania wraz ze zdjęciami może być przekazany pacjentowi na piśmie, na dyskietce lub innym nośniku danych. Wszystko zależy od możliwości pracowni, w której wykonuje się badanie.

Echokardiografia (echo serca) - przebieg badania

Echokardiografia przezklatkowa

Pacjent zostanie poproszony o rozebranie się od pasa w górę i kładzie się na leżance na plecach. Lekarz pokrywa skórę specjalnym żelem, po czym przykłada głowicę aparatu do ciała. Głowica wysyła fale dźwiękowe oraz pochłania powracające echo. Dzięki temu na monitorze widoczne są ewentualne zmiany w budowie serca i nieprawidłowości w jego pracy.

Echokardiografia może być również wykonana z kontrastem (środkiem cieniującym), który zostaje wstrzyknięty do żyły pacjenta w trakcie wykonywania echokardiografii. Kontrast pomaga uzyskać lepszy obraz serca.

Echokardiografia przezprzełykowa

Uzupełnieniem badania przezklatkowego jest echokardiografia przezprzełykowa. W tym przypadku pacjentowi podaje się znieczulenie miejscowe. Wtedy trzeba być na czczo. Lekarz podaje środek uspokajający (u dzieci stosuje się czasem znieczulenie ogólne).

Następnie lekarz wprowadza przez przełyk, na wysokości serca specjalny rodzaj sondy o mniejszej średnicy (ok. 1 cm). Dzięki bliskości serca, można dokładniej zobrazować struktury serca.

Tkankowa echokardiografia dopplerowska

Chorzy, u których badanie dwuwymiarowe i powszechnie używana skala szarości nie daje w pełni jednoznacznych obrazów, można wykonać tkankową echokardiografię dopplerowską.

Czytaj też: 

• Profil sercowy: badania oceniające pracę serca - normy i wyniki
• Choroby serca: podstawowa diagnostyka. Jakie badania kardiologiczne przeprowadza się w chorobach serca?
• Elektrokardiografia (EKG) to badanie serca. Na czym polega? Jakie są wskazania

Anna Jarosz

Monika Majewska

Konsultacja: dr Renata Houwald-Koronacka, kardiolog