KREW: skład i funkcje

Krew dotlenia, odżywia, oczyszcza tkanki z produktów przemiany materii, dociera do każdej komórki ciała. Dotąd nie wynaleziono preparatu chemicznego, którym można by krew zastąpić. Jest cudownym lekiem, którego nie można kupić za żadne pieniądze. Na czym polega niezwykłość krwi?

Spis treści

1. Krew - skład
2. Krew - grupa krwi
3. Krew - funkcje

Krew dotlenia, odżywia, oczyszcza tkanki z produktów przemiany materii i stoi na straży zdrowia. W żyłach dorosłego człowieka krąży ok. 5 litrów krwi, która dociera do każdej komórki i wiąże je ze sobą w jeden organizm.

Krew jest nam potrzebna tak samo, jak powietrze i woda. Dlatego jeżeli utracimy dużą ilość krwi, konieczna jest natychmiastowa transfuzja. Jeśli straty nie uzupełni się na czas, może nawet dojść do śmierci.

Tymczasem w stacjach krwiodawstwa wciąż jej brakuje. Dramatyczna sytuacja panuje zwłaszcza w lecie, gdy ze względu na większą liczbę wypadków zapotrzebowanie na krew też się powiększa.

Rozwiązaniem byłoby wynalezienie sztucznej krwi. Niestety, choć naukowcy na całym świecie pracują nad tym od lat, nie ma preparatu, który mógłby zastąpić krew. Ich zdaniem nie da się wynaleźć zamiennika ludzkiej krwi, bo jest zbyt doskonała.

Krew - skład

Krew składa się z osocza, czyli części płynnej, i zawieszonych w nim żywych komórek czerwonych i białych oraz płytek krwi.

Krwinki nie żyją długo, ale ich ilość jest stale uzupełniana. W życiu płodowym komórki krwi powstają w wątrobie.

Po urodzeniu funkcję tę przejmuje szpik kostny. Produkuje je z nieśmiertelnych komórek macierzystych.

• Osocze. Ponad 90 proc. stanowi woda. Reszta to elementy nieorganiczne: m.in. jony sodowe, chlorkowe, potasowe; oraz organiczne: białka, glukoza, kwasy tłuszczowe, cholesterol, mocznik, produkty przemiany materii, a także hormony i witaminy. Osocze transportuje substancje odżywcze, utrzymuje stałe ciśnienie i pH komórek ciała, a dzięki immunoglobulinom bierze udział w reakcjach obronnych. Znajdujący się w nim fibrynogen uczestniczy w krzepnięciu krwi.

• Krwinki czerwone (erytrocyty). Ich wnętrze wypełnia hemoglobina. Kiedy krew przepływa przez płuca, hemoglobina wychwytuje cząsteczki tlenu, które wiążą się z zawartym w niej żelazem, i przenosi je do wszystkich komórek naszego ciała. W drodze powrotnej czerwone krwinki pobierają z tkanek dwutlenek węgla i odprowadzają go do płuc, skąd jest wydalany podczas oddychania. Gdy proces ten zostanie zaburzony, dochodzi do niedotlenienia organizmu. Erytrocyty żyją 120 dni. Potem trafiają do śledziony i wątroby, gdzie się rozpadają. Z hemoglobiny odzyskiwane jest żelazo - organizm wykorzystuje je do produkcji nowych krwinek. Pozostałe związki są przekształcane w bilirubinę, która m.in. nadaje kolor żółci.
• Krwinki białe (leukocyty). Odpowiadają za siły obronne. Każda z grup leukocytów ma inną rolę. - granulocyty obojętnochłonne - chronią przed infekcjami i unicestwiają bakterie; - granulocyty kwasochłonne - niszczą obce białka i biorą udział w walce z pasożytami- granulocyty zasadochłonne - zapobiegają powstawaniu zakrzepów- monocyty zwalczają bakterie, grzyby, komórki nowotworowe i wytwarzają interferon hamujący rozwój wirusów- limfocyty T koordynują pracę układu odpornościowego. Niektóre z nich powstają poza szpikiem kostnym, np. w węzłach chłonnych. Żyją przeciętnie kilka dni.
• Płytki krwi (trombocyty). Biorą udział w krzepnięciu krwi. Gdy doznamy urazu, gromadzą się w miejscu uszkodzenia naczynia, tworząc czop. Wkrótce także inny składnik krwi - rozpuszczony w osoczu fibrynogen - przekształca się w nierozpuszczalną fibrynę. Jej włókienka tworzą na ranie rodzaj siateczki, na której zatrzymują się erytrocyty. Tak powstaje skrzep, który po zagojeniu się rany odpada. Trombocyty żyją tylko kilka dni, a następnie zostają rozkładane w śledzionie.

Krew - grupa krwi

Na powierzchni erytrocytów znajdują się białka zwane antygenami. Antygeny decydują o dwóch podstawowych układach grupowych krwi.

• Układ AB0. Jeśli masz antygeny A, twoja grupa krwi oznaczona jest literą "A", gdy B - literą "B". Jeżeli i jedne, i drugie - masz grupę krwi "AB". Ale czasem antygeny nie występują i wtedy krew ma grupę zero, którą oznacza się cyfrą "0". Każdemu antygenowi odpowiadają określone przeciwciała (lub ich brak) znajdujące się w osoczu. Mają one za zadanie niszczenie obcych antygenów, jeśli pojawią się we krwi, i zlepianie "nieswoich" krwinek. To bardzo ważne w czasie przetaczania krwi. Jeżeli choremu poda się nieodpowiednią grupę krwi, do akcji wkraczają przeciwciała. Taka reakcja, zwana serologiczną, może prowadzić do ciężkich powikłań, a nawet śmierci. Uniwersalnymi dawcami krwi są osoby z grupą 0, natomiast osoby z grupą AB to najlepsi biorcy (mogą przyjąć każdą krew, gdyż nie posiadają przeciwciał).

• Układ Rh. Na powierzchni erytrocytów mogą znajdować się też białka określane jako antygen D. Jeśli są obecne, mamy grupę Rh+. Gdy ich nie ma - grupę Rh-. Czynnik Rh może być przyczyną konfliktu serologicznego pomiędzy matką i płodem. Dzieje się tak, gdy matka ma grupę krwi Rh-, a jej dziecko Rh+. Wtedy antygen D pochodzący z erytrocytów płodu dostaje się do krwiobiegu matki, gdzie wywołuje reakcją obronną i produkcję przeciwciał anty-D. Jeśli w kolejnej ciąży drugie dziecko też ma grupę Rh+, przeciwciała anty-D przenikają z krwiobiegu matki do krwi płodu i rozpoczynają niszczenie jego krwinek.

Jak dziedziczymy grupę krwi?

Konflikt serologiczny

Dieta zgodna z grupą krwi

Krew - funkcje

Krew spełnia wiele istotnych zadań, mających na celu podtrzymanie procesów życiowych. Głównym jej zadaniem jest transport tlenu i składników pokarmowych do komórek i transport powrotny produktów końcowych przemiany materii np. dwutlenku węgla czy mocznika.

Krew transportuje również hormony i inne substancje pomiędzy komórkami. Ponadto krew utrzymuję równowagę wodno-elektrolitową, zapewnia regulację wartości pH.

Jako część układu odpornościowego krew pełni funkcje obronne przeciwko ciałom obcym i antygenom dzięki przeciwciałom oraz fagocytom (komórkom żernym). Krew zapewnia reakcję organizmu na skaleczenia (krzepnięcie krwi i fibrynoliza).

Oprócz tego, poprzez stałe ciśnienie wywierane na ściany naczyń krwionośnych, krew spełnia także funkcje podporowe. W związku z tym krew może odpowiadać za ruch narządu (np. przy erekcji).

Ciągły przepływ krwi zapewnia stałą ciepłotę ciała (stałocieplność).

U zdrowych ludzi wynosi ona około 36,5 °C i wartość ta dotyczy temperatury narządów wewnętrznych organizmu (temperatura powierzchownie położonych narządów, np. skóry może być inna w związku z procesami termoregulacji).

Przeczytaj także:

• Transfuzja krwi - jak przetacza się krew?
• Czy przetaczanie krwi jest bezpieczne?
• Czym jest surowica i kiedy ja podajemy?

miesięcznik "Zdrowie"