Rumień polekowy trwały: przyczyny, objawy, leczenie

Rumień polekowy trwały (Erythema fixum) to zmiana pojawiająca się na skórze, zawsze w tym samym miejscu, która ma związek z przyjmowaniem niektórych leków.

Spis treści

1. Rumień polekowy trwały - po jakich lekach?
2. Rumień polekowy trwały - rozpoznanie
3. Rumień polekowy trwały - leczenie
4. Do ciężkich skórnych reakcji polekowych zaliczamy:

Rumień polekowy trwały występuje pod postacią pojedynczych lub nielicznych, dobrze odgraniczonych, brunatnych plam na skórze. Niekiedy dochodzi do zaczerwienienia plam lub do lekkiego obrzęku, który pojawia się po przyjęciu kolejnej dawki leku.

Osoby dotknięte ta przypadłością nie zawsze łączą wystąpienie plam z przyjmowaniem jakiegoś leku, zwłaszcza gdy lek zażywają rzadko np. w przypadku bólu głowy czy bolesnej miesiączki.

Rumień polekowy trwały - po jakich lekach?

Do grupy leków, które najczęściej są przyczyną rumienia należą przede wszystkim preparaty zawierające:

• fanacytynę
• aminofenazon
• kwas acetylosalicylowy
• barbiturany
• sulfonamidy

Rumień polekowy może pojawić się na skórze po zażyciu różnych farmaceutyków, jednak statystycznie najczęściej wywołują go antybiotyki, sulfonamidy, środki hormonalne oraz przeciwalergiczne. Nie wyklucza się jednak wystąpienia rumienia także po zażyciu innych leków. Pojawienie się rumienia może mieć związek z osobniczą nietolerancją leku. 

Rumień polekowy trwały - rozpoznanie

Zazwyczaj lekarz nie ma problemu z postawieniem diagnozy. Aby się upewnić, że przyczyną występowania rumienia jest lek, pacjentowi podaje się jedną tabletkę specyfiku i obserwuje się plamę. Gdy pojawi się zaczerwienienie w obrębie przebarwienia skórnego można mieć pewność, że to lek jest przyczyną zmian na skórze.

Rumień trwały to zwykle pojedyncze wykwity o brunatnym zabarwieniu, wyraźnie zaznaczone na skórze. Zmiany zwykle pojawiają się w tych samych miejscach, najczęściej na kończynach, w okolicach narządów płciowych i odbytu. Mogą jednak pojawić się w każdym miejscu na skórze. Zwykle nie towarzyszą im inne zmiany lub objawy ogólne. Odstawienie leku, który zmiany spowodował, prowadzi do cofnięcia się rumienia, ale pozostają przebarwienia skóry, które utrzymywać się mogą długo. 

W przypadku pojawienia się rumienia na błonach śluzowych może on objawiać się w postaci pęcherzy.

Ważne! Prowokacje ogólne po doustnym podaniu leku są bardzo czułe, ale mogą wystąpić różne odczyny ogólne.

Rumień polekowy trwały można także próbować zdiagnozować na podstawie prowokacji miejscowej, czyli na podstawie np. testów płatkowych lub naskórkowych. W tych testach podaje się pacjentowi lek na skórę w stężeniu 10% w wazelinie lub w etanolu, głównie w obrębie przebarwienia po poprzednim incydencie. Wyniki badania odczytuje się raz na dobę, jednak metoda ta jest mało czuła.

Rumień polekowy trwały - leczenie

Leczenie miejscowe nie ma sensu i nie przynosi efektów. Jedynym sposobem na pozbycie się przebarwień skórnych jest zaprzestanie przyjmowania leku, który je wywołuje. Lekarz musi też dobrać inny lek, który będzie miał takie samo działanie, ale nie będzie prowokował powstawania przebarwień. Należy podkreślić, że nawet po całkowitym odstawieniu leków plamy na skórze mogą się utrzymywać nawet przez kilka miesięcy.

Niestety dokładny mechanizm reakcji polekowych nie jest znany. Naukowcy podejrzewają, że opiera się on na teorii haptenu (leki nie są zdolne stymulować odpowiedzi immunologicznej bez uprzedniego połączenia się z nośnikiem, np. białkiem krwi lub tkanek). 

Skórne odczyny polekowe: 

• reakcje natychmiastowe: pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy;
• reakcje opóźnione: plamica, rumienie, wyprysk kontaktowy, osutki plamisto-grudkowe, reakcje fototoksyczne i fotoalergiczne, choroby autoimmunologiczne indukowane przez leki, reakcje skórne na leki o działaniu immunomodulacyjnym.

Do ciężkich skórnych reakcji polekowych zaliczamy:

• rumień wielopostaciowy,
• zespół Stevensa i Johnsona,
• toksyczną nekrolizę naskórka (TEN),
• zespół DRESS,
• ostrą uogólnioną osutkę krostkową (AGEP),
• erytrodermię indukowaną lekami.

O autorze

Anna Jarosz

Dziennikarka od ponad 40 lat zaangażowana w popularyzację edukacji zdrowotnej. Laureatka wielu konkursów dla dziennikarzy zajmujących się medycyną i zdrowiem. Otrzymała m. in. Nagrodę Zaufania „Złoty OTIS” w kategorii „Media i Zdrowie”, Wyróżnienie Św. Kamila przyznawane z okazji Światowego Dnia Chorego, dwukrotnie „Kryształowe Pióro” w ogólnopolskim konkursie dla dziennikarzy promujących zdrowie oraz wiele nagród i wyróżnień w konkursach na „Dziennikarza Medycznego Roku” organizowanego przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia.

Przeczytaj więcej tekstów tej autorki

Anna Jarosz