Nietypowe objawy cukrzycy - sprawdź, czy masz te dolegliwości

Nietypowe objawy cukrzycy mogą dotyczyć wielu aspektów codziennego życia. Niektóre z nich są kłopotliwe i wstydliwe – łatwo je zidentyfikować, ale rzadko kojarzą nam się z cukrzycą. Dowiedz się, jakie objawy mogą mieć związek z rozwijającą się cukrzycą i co powinno wzbudzić naszą czujność.

Spis treści

1. Skąd bierze się cukrzyca?
2. Klasyczne objawy cukrzycy
3. Nietypowe objawy cukrzycy
4. Jak bronić się przed cukrzycą?

Cukrzyca nazywana jest czasem pierwszą niezakaźną epidemią na świecie. Jako poważna choroba metaboliczna stanowi jeden z największych problemów cywilizacyjnych współczesnych czasów. Przewlekły podwyższony poziom glukozy we krwi – hiperglikemia – może wpływać na stan większości tkanek i fizjologię ogromnej ilości procesów w organizmie. Choroba może pozostać niezdiagnozowana przez wiele lat, dlatego warto zwrócić uwagę na szereg nietypowych objawów cukrzycy. 

Skąd bierze się cukrzyca?

Przyczyny rozwijającej się cukrzycy zależą przede wszystkim od jej postaci. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wyróżnia aż 4 typy tej choroby metabolicznej:

• Cukrzycę typu 1 (nazywaną też insulinozależną lub młodzieńczą)
• Cukrzycę typu 2 (zwaną insulinoniezależną lub cukrzycą wieku dojrzałego)
• Cukrzycę typu 3 (określaną jako wtórna)
• Cukrzycę ciążową

Cukrzyca typu 1 dotyczy najczęściej dzieci i osób młodych, głównie przed 30. rokiem życia. Chociaż ten wariant choroby stanowi zaledwie około 1/10 wszystkich przypadków cukrzycy, z uwagi na występowanie w młodym wieku może spowodować dramatyczne skutki w rozwijającym się organizmie.

Przyczyną choroby są zmiany autoimmunologiczne, które powodują stopniowe niszczenie komórek β występujących w trzustce (w strukturach zwanych wysepkami Langerhansa) – odpowiedzialnych za wydzielanie insuliny. Przewlekła choroba z biegiem czasu prowadzi do całkowitego zahamowania produkcji tego hormonu.

Leczenie opiera się na podawaniu insuliny w postaci iniekcji podskórnych, dzięki czemu możliwe jest metabolizowanie węglowodanów z posiłków. Nieleczona cukrzyca typu 1 w wielu przypadkach prowadzi też do skrócenia życia nawet o kilkanaście lat, często jest chorobą śmiertelną.

Cukrzyca typu 2 jest znacznie częściej diagnozowanym schorzeniem, szczególnie u ludzi dorosłych i starszych (szacuje się, że stanowi aż 90% wszystkich przypadków cukrzycy na świecie). Jednym z głównych powodów jej rozwoju, poza czynnikami genetycznymi, jest otyłość i związane z nią przewlekle procesy zapalne.

Ten wariant choroby, w odróżnieniu od typu 1, charakteryzuje się niedoborami insuliny (uszkodzone komórki wysp Langerhansa częściowo zachowują swoją aktywność) oraz opornością na działanie insuliny (czyli insulinoopornością).

Kolejny wariant cukrzycy, określany jako typ 3 lub wtórny, jest stosunkowo mało poznaną chorobą. Podejrzewa się, że u jej podłoża leżą inne schorzenia współistniejące, związane głownie z zaburzeniami metabolicznymi, endokrynologicznymi lub postępującą chorobą nowotworową.

Cukrzyca ciążowa pojawia się natomiast u zdrowych kobiet i dotyczy specyficznie okresu ciąży. Najprawdopodobniej wariant ten ma związek z przemianami hormonalnymi, jakie zachodzą w zmieniającym się kobiecym organizmie. Monitorowanie poziomu glukozy w tym szczególnym czasie jest jednak niezbędne, ponieważ jej utrzymujący się zbyt wysoki poziom może negatywnie wpływać na rozwój i zdrowie płodu.

Klasyczne objawy cukrzycy

Głównym – i najbardziej miarodajnym - objawem wszystkich wymienionych typów cukrzycy jest przede wszystkim hiperglikemia – czyli zbyt wysoki poziom glukozy obecnej we krwi. Wykrywany jest podczas podstawowej diagnostyki laboratoryjnej. Norma poziomu cukru na czczo we krwi u dorosłych wynosi od 80–140 mg/dl, natomiast u dzieci optymalne wartości powinny mieścić się pomiędzy 70–100 mg/dl. Przyjmuje się także, że po zjedzeniu posiłku, poziom cukru nie powinien przekraczać 180 mg/dl.

Utrzymującej się hiperglikemii towarzyszą zwykle niektóre charakterystyczne dla cukrzycy objawy:

• wzmożone, nienaturalne pragnienie
• zwiększony apetyt
• częste oddawanie moczu (tzw. poliuria)
• oddech o zapachu acetonu (związany z obecnością ciał ketonowych)

Nasilenie tego typu symptomów zależy jednak od indywidualnych cech danego organizmu. Czasami, zwłaszcza przy przewlekłej chorobie, mogą pojawić się też nietypowe objawy, które również mogą świadczyć o rozwoju cukrzycy.

Nietypowe objawy cukrzycy

Zakażenia grzybicze

Niestety, stale podwyższony poziom glukozy we krwi lub jego wahania zwiększają prawdopodobieństwo zakażeń grzybiczych. Cukrzyca, jako choroba ogólnoustrojowa, znacząco wpływa także na osłabienie działania systemu immunologicznego, który mniej efektywnie chroni organizm przed szkodliwymi drobnoustrojami.

Szczególnie wrażliwym rejonem ciała diabetyków są stopy, w których na skutek choroby mogą wystąpić zaburzenia krążenia lub uszkodzenia nerwów obwodowych (tzw. neuropatie).

Stopy każdego z nas codziennie narażone są na ryzyko wielu otarć i mikrouszkodzeń, jednak w przypadku niewyrównanej cukrzycy na każdy taki uraz należy zwracać szczególną uwagę. Jednym z powikłań cukrzycy może być bowiem tzw. zespół stopy cukrzycowej – objawiający się jako trudno gojące owrzodzenia i degeneracja tkanek głębokich w stopach chorego.

Grzybica stóp, jako jeden z objawów nierozpoznanej jeszcze cukrzycy, może z początku objawiać się delikatnym swędzeniem lub podrażnieniami skóry stóp. Z czasem jednak dolegliwości obejmują m.in.:

• pękanie skóry pomiędzy palcami,
• długotrwałe zaczerwienienie,
• pogrubienie, pofałdowanie lub nadmierną kruchość paznokci u stóp,
• zmianę koloru płytki paznokci na żółtoszary.

Szczególną odmianą grzybicy jest kandydoza (inaczej zwana drożdżycą), najczęściej powodowana przez gatunek Candida albicans. Wywoływane przez niego infekcje dotyczą najczęściej takich rejonów ciała jak:

• jama ustna,
• gardło,
• drogi rodne,
• żołądek i jelita.

Szczególnie kobiety, cierpiące na nawracające, uporczywe zakażenia drożdżakowe pochwy powinny zbadać poziom cukru we krwi podczas badań diagnostycznych. To może być jeden z mniej typowych symptomów nierozpoznanej cukrzycy!

Problemy skórne

Jednym z mniej specyficznych objawów, który może wskazywać na chorobę metaboliczną, na przykład cukrzycę, jest niepokojący wygląd i zachowanie naszej skóry. Aby właściwie funkcjonować, zewnętrzne warstwy naskórka wymagają właściwego poziomu ukrwienia przez naczynia włosowate położone w jej głębszych warstwach.

Hiperglikemia z czasem doprowadza do uszkodzenia i zwyrodnień ścian naczyń krwionośnych – tzw. angiopatii cukrzycowej. Słabo odżywione keratynocyty (czyli komórki nabłonka) nie będą w stanie właściwie się dzielić oraz regenerować, co może powodować pojawianie się nieoczekiwanych zmian pigmentacji. Jednym z mało znanych objawów cukrzycy mogą być brązowe, pogrubiałe plamy na skórze, występujące najczęściej w rejonie karku i pach (tzw. rogowacenie ciemne).

U starszych mężczyzn, nietypowym objawem związanym właśnie z powikłaniami cukrzycowymi, są ciemne plany na piszczelach, idące w parze także z utratą owłosienia.

Inne symptomy, które pośrednio mogą być związane z każdym typem cukrzycy, to również:

• czerwony rumień na czole i policzkach (z towarzyszącymi mu poszerzonymi naczynkami czyli „pajączkami”),
• przewlekła suchość i łuszczenie naskórka,
• nadmierne swędzenie,
• trudno gojące się zmiany trądzikowe,
• wydzielanie małych ilości potu,
• problemy z gojeniem skaleczeń i oparzeń.

Problemy ze wzrokiem

Cukrzyca negatywnie oddziałuje na naczynia krwionośne nie tylko w skórze, ale we wszystkich narządach naszego ciała. Błoną niezwykle czułą na wahania ciśnienia krwi i patologie drobnych naczyń jest siatkówka położona w tylnej części oka, przetwarzająca bodźce wzrokowe.

U ludzi młodych wszelkie pojawiające się zaburzenia ostrości widzenia powinny być niezwłocznie kontrolowane u okulisty, ponieważ (w połączeniu z badaniami krwi) mogą być podstawą do rozpoznania cukrzycy typu 1. Na szczęście wprowadzone leczenie, mające na celu unormowanie poziomu cukru, w dużej mierze jest w stanie zahamować, a nawet cofnąć zaistniałe zmiany.

U osób starszych, nieleczona cukrzyca może objawiać się:

• nasilającą się krótkowzrocznością,
• zaburzeniami ostrości widzenia,
• jaskrą lub zaćmą.

Podczas badania dna oka, przeprowadzanego w gabinecie okulistycznym, zmiany związane ze zbyt wysokim poziomem cukru we krwi będą uwidaczniać się także jako:

• drobne wylewy krwi,
• mikrotętniaki,
• poszerzenie naczyń włośniczkowych.

W zależności od zaawansowania zmian, lekarz może stwierdzić wystąpienie retinopatii cukrzycowej. Tego typu powikłanie cukrzycy jest stanem bardzo poważnym, wymagającym natychmiastowego leczenia. W przeciwnym wypadku grozi ono trwałym uszkodzeniem wzroku.

Zmęczenie i wahania nastroju

Przewlekłe wahania stężenia glukozy we krwi, jeśli pozostają nieleczone, stanowią dla organizmu bardzo duże obciążenie. U diabetyków, najczęściej po posiłku (kiedy poziom glukozy osiąga swoje maksimum) dość często występuje nadmierna senność i apatia. Objaw ten może występować przy obu typach cukrzycy (pierwszym i drugim).

Brak możliwości efektywnego wykorzystania „paliwa” w postaci glukozy oraz niedostateczne odżywienie tkanek mózgu może wywołać także objawy dotyczące sfery psychicznej, na przykład:

• rozdrażnienie,
• nieuzasadnioną nerwowość,
• agresję,
• stany lękowe lub depresyjne,
• chroniczne zmęczenie.

Jeśli tego typu symptomy trwają dłużej niż kilka tygodni i nie można ich uzasadnić stresującymi życiowymi wydarzeniami – warto w pierwszej kolejności wykonać podstawowe badania diagnostyczne krwi – w tym poziomu glukozy.

Bóle głowy

Regularnie nawracające bóle głowy zwykle są sygnałem, że w naszym organizmie dzieje się coś złego. Najczęściej przypisuje się je niedożywieniu lub wysokiemu poziomowi stresu. Okazuje się jednak, że również wahania stężenia glukozy we krwi, mogą stanowić mniej oczywisty powód bóli lub zawrotów głowy.

Zdarza się to zarówno gdy poziom glukozy regularnie przekracza dopuszczalne po posiłkach stężenie około 180 mg/dl (hiperglikemia), czy też kiedy spada poniżej 70 mg/dl (hipoglikemia). Dodatkowo, wysoki poziom glukozy wywołuje częste oddawanie moczu u chorego, co może powodować stopniowe odwodnienie organizmu.

Brak wystarczającej ilości wody w tkankach przekłada się nie tylko na wzmagające się uczucie pragnienia, suchości w ustach czy przesuszonej skóry, ale właśnie na uporczywe bóle głowy.

Jak bronić się przed cukrzycą?

Cukrzyca typu 1, związana z autoimmunologicznym uszkodzeniem komórek, ma podłoże genetyczne i niestety nie da się jej zapobiec.

Jednak najczęstszy wariant choroby, cukrzyca typu 2, dotykająca osoby starsze, nazywana jest obecnie chorobą cywilizacyjną, związaną głównie ze zmieniającym się stylem życia. Utrzymujący się dodatni bilans energetyczny, przetworzona dieta i obniżona aktywność fizyczna są bezpośrednimi „sprawcami” otyłości, która dotyczy coraz większego odsetka społeczeństwa, zarówno w Polsce jak i na świecie.

Badania naukowe wskazują, że to właśnie nadmierna masa ciała jest największym czynnikiem ryzyka rozwoju cukrzycy insulinoniezależnej. Aż 90% osób ze zdiagnozowaną postacią cukrzycy typu 2 to pacjenci z nadwagą lub zaawansowaną otyłością. Niestety, pewnym „przekleństwem” chorób metabolicznych, w tym cukrzycy, jest ich silne odziaływanie na cały organizm, co skutkuje szeregiem komplikacji zdrowotnych.

Pacjenci, którzy usiłują wyjść z „błędnego koła” i schudnąć, zwykle zmagają się z problemem insulinooporności, dodatkowo utrudniającym powrót do właściwej wagi. Lepiej więc nie doprowadzać do wieloletnich zaniedbań zdrowia i kondycji fizycznej.

Niezbędne jest oczywiście regularne wykonywanie diagnostycznych badań okresowych. Warto też zwracać uwagę na mniej charakterystyczne objawy i subtelne zmiany funkcjonowania naszego ciała – mogą być one bardzo pomocne we wczesnym zdiagnozowaniu groźnej cukrzycy.