Choroby dróg żółciowych – jak je rozpoznać?

Drogi żółciowe służą odprowadzaniu żółci z wątroby do dwunastnicy. Nadmiar żółci magazynowany jest w pęcherzyku żółciowym. Wszelkie zaburzenia procesów w tych narządach mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Co należy wiedzieć o drogach żółciowych?

Spis treści

1. Drogi żółciowe - budowa
2. Choroby dróg żółciowych
3. Profilaktyka i wykrywanie chorób dróg żółciowych

Drogi żółciowe odpowiadają za odprowadzanie żółci z wątroby, gdzie jest produkowana przez hepatocyty. Substancja ta odpowiada za trawienie i wchłanianie tłuszczów oraz utrzymuje optymalne pH dla enzymów, które mają na celu zapewnienie prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Żółć ma gorzki smak i brunatną, żółtą lub zieloną barwę. Zawiera m.in. fosfolipidy, cholesterol, kwasy żółciowe, a także leki i toksyny, które zostały wprowadzone do ciała. Wątroba nieustannie wytwarza żółć, która kierowana jest do pęcherzyka żółciowego.

Drogi żółciowe - budowa

Drogi żółciowe to z kolei przewody odprowadzające żółć do przewodu pokarmowego. Tworzą one dwa główne kanały, nazywane prawym i lewym przewodem wątrobowym. Łączą się one we wnęce wątroby, odprowadzając całą żółć do dwunastnicy. Jest to główna droga żółciowa, która jest połączona również z przewodem pęcherzykowym (od pęcherzyka żółciowego).

Choroby dróg żółciowych

Schorzenia dróg żółciowych mogą prowadzić do poważnych komplikacji i wymagają opieki lekarskiej.

Kamica żółciowa

Należy do nich między innymi kamica żółciowa. W jej wyniku powstają złogi, potocznie nazywane kamieniami żółciowymi. Mogą one tworzyć się zarówno w pęcherzyku żółciowym, jak i w przewodach żółciowych. W zależności od miejsca występowania mogą powodować przewlekłe zapalenie bądź żółtaczkę mechaniczną. Konsekwencją ostrego zapalenia są:

• wodniaki
• ropniaki
• martwica
• perforacja pęcherzyka żółciowego

Objawy kamicy żółciowej to:

• ból w nadbrzuszu
• brak apetytu
• nudności
• wymioty
• gorączka
• dreszcze

Leczenie kamicy nerkowej obejmuje operacyjne usunięcie kamieni, kończące się laparoskopowym usunięciem pęcherzyka żółciowego. Inne leczenie uznawane jest za nieefektywne.

Rak dróg żółciowych

Kamica żółciowa to niejedyna choroba, na którą należy zwrócić uwagę w przypadku dróg żółciowych.

Rak dróg żółciowych to złośliwy nowotwór, który wywodzi się z nabłonka wyścielającego drogi żółciowe. Jest to stosunkowo rzadkie zjawisko, jednak charakteryzuje się wysoką śmiertelnością.

Objawy:

• żółtaczka zaporowa
• odbarwienie stolca i moczu
• świąd skóry
• gorączka
• dreszcze
• nudności
• wymioty

Leczenie sprowadza się między innymi do chirurgicznej resekcji, jednak większość chorych cierpiących na raka wewnąrzwątrobowych dróg żółciowych z uwagi na stan nie kwalifikuje się do zabiegu. Do usunięcia zmian można użyć także ablacji prądem i chemioterapii tętniczej. Trochę lepiej sytuacja wygląda w przypadku zewnąrzwątrobowych dróg żółciowych, bowiem operacja zależy od umiejscowienia zrakowaciałych tkanek.

Rak pęcherzyka żółciowego

Podobnie nowotwór może pojawić się w samym pęcherzyku żółciowym i wówczas rokowania również nie są optymistyczne.

Objawy:

• ból po prawej stronie brzucha
• żółtaczka
• stolce tłuszczowe
• świąd skóry
• spadek masy ciała
• jadłowstręt
• wodobrzusze
• wyczuwalny guz

Leczeniem pierwszego wyboru jest leczenie chirurgiczne. Wycina się zajęty obszar i duży margines otaczających tkanek. W cięższych przypadkach chorzy mogą liczyć na leczenie paliatywne.

Choroby autoimmunologiczne dróg żółciowych

W chorobach dróg żółciowych występują też choroby autoimmunologiczne.

Pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych jest chorobą autoimmunologiczną prowadzącą do uszkodzenia wątroby. Objawy:

• przewlekłe zmęczenie
• spadek masy ciała
• świąd skóry
• rzadziej:
• gorączka
• żółtaczka
• przeczosy
• bakteryjne zapalenia dróg żółciowych

Chorzy mogą liczyć na leczenie farmakologiczne oraz operacyjne. W tym pierwszym stosuje się między innymi kwas ursodeoksycholowy, antybiotykoterapię oraz leczenie objawowe (świąd). Do zabiegów włącza się endoskopię, wycięcie zewnątrzwątrobowych dróg żółciowych, a nawet przeszczepienie wątroby. Bez przeszczepu chory może przeżyć do dwunastu lat, a powikłania obejmują również nowotwory pozostałych narządów.

Dziedziczne choroby dróg żółciowych

Choroby dróg żółciowych bywają też dziedziczne, jak choroba Carolego. Doprowadza ona do nadciśnienia wrotnego i marskości wątroby.

Objawy:

• gorączka
• przerywany ból brzucha
• powiększenie wątroby
• rzadziej żółtaczka

Choroby współistniejące: posocznica, kamica przewodowa i dróg żółciowych. W tym przypadku można operować wątrobę i stosować antybiotyki oraz ubiegać się o przeszczep.

Sprawdź, które produkty służą wątrobie!  

Zobacz galerię 8 zdjęć

Profilaktyka i wykrywanie chorób dróg żółciowych

Jak widać, schorzenia układu żółciowego mają bardzo przykre konsekwencje, niejednokrotnie kończące się długą hospitalizacją, przeszczepem lub śmiercią. Niestety, są one bardzo popularne w Europie. Najczęstszymi objawami są: silne bóle brzucha oraz dolegliwości ze strony układu pokarmowego: wzdęcia i nudności. Popularne są również gorączka oraz lekka żółtaczka.

Co można zrobić, aby uniknąć przykrych dolegliwości?

Podstawą jest zmiana trybu życia. Prawidłowe działanie dróg żółciowych jest bezpośrednio sprzężone z dietą. Podczas spożywania obfitych w tłuszcze posiłków wydzielana jest większa ilość żółci. Jeżeli trend ten utrzymuje się, może doprowadzić on do wyżej wymienionych chorób.

Z tego względu warto wyeliminować ze swoich posiłków produkty o wysokiej zawartości tłuszczów zwierzęcych: mięsne dania typu fast food, boczek, słoninę, smalec, wędliny oraz tłuste sery, śmietanę i masło.

Smażenie również jest niewskazane. Zamiast tego dietę należy uzupełnić o lekkie, obfite w nietłuste produkty potrawy Tłuszcze zwierzęce można zastąpić tłuszczami roślinnymi, które odciążą wątrobę i pęcherzyk żółciowy.

Regularne badania

Wszelkie niepokojące objawy ze strony dróg żółciowych należy niezwłocznie skonsultować z lekarzem. Nie można również zapominać o regularnych badaniach enzymów wątrobowych, których nieprawidłowy poziom może na wczesnym etapie doprowadzić do diagnozy, szybkiego wprowadzenia leczenia i całkowitego wyzdrowienia chorego.

W przypadku wykrycia nieprawidłowości lekarz może skierować między innymi na badanie testem Hida – jest to badanie obrazowe wykorzystywane do diagnozowania niedrożności dróg żółciowych. Dzięki niemu można wykryć kamienie żółciowe, raka, choroby pęcherzyka żółciowego oraz wycieki żółci.

Na czym polega test Hida?

Kontrast (całkowicie bezpieczny) jest wstrzykiwany do organizmu i z krwi zostaje wychwycony przez wątrobę, gdzie następnie trafia do dróg żółciowych. Za pomocą skanera jądrowego wykonywane są zdjęcia wszystkich obszarów, do których powinna trafić żółć. Jeśli radiolog wykryje nieprawidłowości, podejmowane są kolejne kroki. U osoby chorej, jeżeli kontrast nie zostanie wykryty w danym narządzie (w wątrobie, pęcherzyku żółciowym lub występuje poza tymi narządami), wskazuje to na nieprawidłowe funkcjonowanie dróg.

Niestety, w przypadku nowotworów dróg żółciowych fizyczne objawy ujawniają się zazwyczaj w ciężkim stanie i właśnie z tego powodu profilaktyka daje największe szanse na pomyślne wyjście z choroby.

Zuzanna Sekuła