Ashwagandha (żeń-szeń indyjski) - właściwości, działanie lecznicze i skutki uboczne

Ashwagandha (żeń-szeń indyjski, witania ospała) to roślina, której właściwości i lecznicze działanie od lat wykorzystuje się w medycynie ajurwedyjskiej. W lecznictwie zastosowanie znalazły owoce i korzeń tej rośliny, które działają jak tonik wzmacniający, zwiększający siły witalne i poprawiający pracę umysłu. Poza tym ashwagandha pomaga walczyć z niepłodnością u mężczyzn. Jakie jeszcze działanie ma ashwagandha? Czy stosować ją rano, czy na noc? Jak dawkować tabletki ashwagandha? Jakie są przeciwwskazania i skutki uboczne jej stosowania?

Spis treści

1. Ashwagandha - co to jest?
2. Ashwagandha - działanie i właściwości 
3. Ashwagandha a cukrzyca
4. Ashwagandha - skutki uboczne
5. Ashwagandha - przeciwwskazania

Ashwagandha - co to jest?

Ashwagandha, znana także jako żeń-szeń indyjski lub witania ospała (łac. Withania somnifera) to roślina, która dzięki swoim właściwościom i leczniczemu działaniu znalazła zastosowanie w medycynie alternatywnej. 

Inne nazwy ashwagandhy to indian ginseng, Winter cherry, Kanaje Hindi i Samm Al Ferakh.

W medycynie ajurwedyjskiej ashwagandha stosowana jest tako środek na: 

• artretyzm
• zaburzenia snu
• gruźlicę
• zapalenie oskrzeli
• astmę
• bielactwo
• bóle kręgosłupa
• fibromialgię
• zaburzenia miesiączkowania
• czkawkę
• przewlekłe choroby wątroby.

Ashwagandha w postaci tabletek lub kapsułek sprzedawana jest w aptekach i sklepach ze zdrową żywnością. Cena ashwagandhy zależy od wielkości opakowania i substancji wspomagających dodanych do preparatu - waha się od 40 do nawet 200 zł za opakowanie.

Dawkowanie ashwagandy opisane jest na opakowaniu - zaleca się przyjmowanie od jednej do czterech tabletek (kapsułek) dziennie, co jednak zależy zarówno od rodzaju preparatu, jak i od indywidualnego zapotrzebowania. 

Ashwagandha - działanie i właściwości 

Ashwagandha - opinie na temat właściwości tej rośliny są podzielone. Dowiedziono jednak, że ashwagandha rzeczywiście może okazać się pomocna w przypadku tych i innych chorób. Wszystko dzięki zawartości kilku związków.

• w zielu rośliny można znaleźć witanolidy o właściwościach przeciwbakteryjnych i przeciwnowotworowych
• w korzeniu obecne są glikowitanolidy, które działają adaptogennie (wspomagają odporność organizmu) oraz związki nazwane witanozydami.

Ashwagandha (żeń-szeń indyjski) poprawia pracę mózgu

W medycynie ajurwedyjskiej ashwagandha jest traktowana jako tonik wzmacniający, zwiększający siły witalne i poprawiający pracę umysłu.

Podobnie jak żeń-szeń (stąd druga nazwa ashwagandhy) poprawia kondycję fizyczną oraz psychiczną, poprawia koncentrację i wspomaga pamięć, pomaga walczyć ze stresem i osłabieniem organizmu. Działanie przeciwstresowe i pobudzający wpływ na procesy kojarzenia i zapamiętywania prawdopodobnie zawdzięcza się zawartym w korzeniu ashwagandhy glikowitanolidom.

Ashwagandha na depresję i schizofrenię 

Z badań wynika, że skuteczność działania antydepresyjnego substancji zawartych w witani ospałej jest jest zbliżona do tej, którą uzyskuje się przy podawaniu imipraminy (leku przeciwdepresyjnego) dzięki czemu może pomóc osobom zmagającym się z depresją. Jej stosowanie może przynieść pozytywne rezultaty także osobom, które zmagają się z innymi chorobami psychicznymi.

Indyjscy naukowcy przekonują, że ashwagandha może poprawić stan zdrowia chorych na schizofrenię, którzy zmagają się z zespołem metabolicznym, będącym skutkiem przyjmowania leków przeciwpsychotycznych. Poprawia także funkcje poznawcze u pacjentów z chorobą afektywną dwubiegunową.

Poza tym ashwagandha może być pomocna w przypadku stanów lękowych, nerwicy. Czy ashwagandha na sen to dobry pomysł? Jak najbardziej - roślina ta pomaga bowiem również w bezsenności. 

Ashwagandha na chorobę Alzheimera

Wielkie nadzieje budzi fakt, iż ashwagandha wykazuje pozytywne działanie w przypadku choroby Alzheimera. Głównym czynnikiem sprawczym alzheimera jest tworzenie się w tkance mózgowej pewnego rodzaju włókien. W badaniach na szczurach, u których sztucznie wywoływano tę chorobę, użyto suchego wyciągu wodnego z korzeni indyjskiego żeń-szenia.

Stwierdzono, że pod wpływem wyciągu o stężeniu 50 μg/ml zahamowanie tworzenia się tych włókien wynosiło 50 proc. Na tej podstawie autorzy badania przypuszczają, że wyciąg wodny z witani ospałej może powodować hamowanie tworzenia się  tego peptydu w tkance mózgowej osób cierpiących na chorobę Alzheimera i opóźniać jej rozwój neurodegeneracyjny.¹

Ashwagandha a nowotwory

Ze wstępnych badań wynika, że witanolidy - substancje zawarte w liściach ashwagandhy - przyczyniają się do zahamowania wzrostu wielu nowotworów, takich jak: rak piersi, rak jelita grubego, raka płuc czy rak trzustki, bez negatywnego wpływu na komórki zdrowe.

Co więcej, z badań na myszach wynika także, że substancje zawarte w tej roślinie może zapobiec neutropenii (zbyt niski poziom neutrofili - białych krwinek - we krwi) wywołanej przez chemioterapię. Z kolei z badania, w którym wzięły udział pacjentki z rakiem piersi, wynika, że ashwagandha łagodzi zmęczenie, którego przyczyną jest chemioterapia, i polepsza jakość życia.

Ashwagandha chroni wątrobę i żołądek

Ashwagandha może ochronić wątrobę przed uszkodzeniami ze strony toksycznych związków. Dlatego współczesna fitoterapia zaleca jej stosowanie w warunkach nadmiernego narażenia organizmu na metale ciężkie. Jak wynika z badań, działanie indyjskiego żeń-szenia jest podobne do aktywności sylimaryny - substancji, która chroni komórki wątroby przed działaniem związków toksycznych.

Poza tym substancje czynne z korzeni witanii chronią też przed wywołanymi stresem wrzodami żołądka.

Ashwagandha na choroby stawów

Badania in vitro sugerują, że ashwagandha ma działanie neuroprotekcyjne i przeciwzapalne, dzięki czemu może chronić przed uszkodzeniem chrząstki w chorobie zwyrodnieniowej stawów, a co za tym idzie - złagodzić objawy tego schorzenia.

Ashwagandha na niepłodność u mężczyzn

Ashwagandha może być pomocna w leczeniu niepłodności męskiej, ponieważ poprawia jakość nasienia. Z badań naukowców z Chhatrapati Shahuji Maharaj Medical University z Indii wynika, że ashwagandha zwiększa liczbę i ruchliwość plemników. W eksperymencie wzięło udział 75 zdrowych mężczyzn (grupa kontrolna) i 75 panów ze zdiagnozowaną niepłodnością.

Ashwagandha wzmacnia układ odpornościowy

Kuracja ziołowa herbatą zawierającą m.in. indyjski żeń-szeń zwiększyła aktywność komórek NK (ang. Natural Killer – naturalni zabójcy) u zdrowych ochotników z nawracającymi przeziębieniami i niską aktywnością komórek NK w organizmie.

Komórki NK to główna grupa komórek układu odpornościowego, których zadaniem jest atakowanie i niszczenie m.in. wirusów i bakterii. W związku z tym ashwagandha jest polecana w celu wzmocnienia odporności, zwłaszcza przed sezonem jesienno-zimowych zachorowań.

Ashwagandha jest bogata w żelazo. Polecana jest więc osobom zmagającym się z niedokrwistością (anemią).

Ashwagandha a cukrzyca

Ashwagandha zmniejsza poziom cukru we krwi, hemoglobiny glikowanej oraz zwiększa wrażliwość na insulinę – tak wynika z badań na zwierzętach z cukrzycą typu 2. Takie efekty otrzymano po zakończeniu 5-tygodniowego eksperymentu, w czasie którego wyciągi wodne z żeń-szenia indyjskiego były podawane doustnie gryzoniom raz dziennie.

Ashwagandha - skutki uboczne

Ashwagandha a tarczyca - czy istnieje jakiś związek? Czy ashwagandha jest bezpieczna? Zasadniczo tak, jednak w trakcie jej zażywania mogą wystąpić skutki uboczne.

Możliwe skutki uboczne ashwagandhy to:

• nadczynność tarczycy
• pieczenie, swędzenie i przebarwienie skóry.

Zobacz galerię 5 zdjęć

Monika Majewska