Jak przyjmować leki, by były skuteczne?

Używamy rozmaitych leków: tabletka od bólu głowy, coś na sen, na łamanie w kościach, na obniżenie ciśnienia. Codziennie łykamy garść pigułek. Potem martwimy się, że nie pomagają. O czym należy pamiętać, żeby lekarstwa dobrze nam służyły? Jak zażywać leki?

Spis treści

1. Zażywanie leków: więcej nie znaczy lepiej
2. Jak brać leki, żeby naprawdę pomogły
3. Zioła są skuteczne, ale nie na wszystko
4. Leki bez recepty z umiarem

Dlaczego tak ważne jest, by wiedzieć, jak zażywać leki? Nawet aspiryna może zaszkodzić, bo każde lekarstwo ma działania uboczne. Dawka związków chemicznych, stymulujących pracę chorego narządu, jednocześnie wchodzi w reakcje z innymi lekami oraz z jedzeniem i piciem. Zioła, witaminy i suplementy też nie są dla organizmu obojętne i mogą wpływać na działanie innych specyfików. Jak zminimalizować te niepożądane skutki?

Zażywanie leków: więcej nie znaczy lepiej

Jeśli wędrujesz od lekarza do lekarza, a każdy przepisuje ci nowe lekarstwa, to często okazuje się, że są to preparaty o przeciwstawnym lub takim samym działaniu. Niektóre leki mogą też potęgować wzajemnie swoje uboczne działania.

Branie naraz różnych tabletek przeciwbólowych (przepisanych np. od reumatologa, internisty i stomatologa) gwarantuje chorobę wrzodową, ponieważ każdy z tych preparatów niszczy błonę śluzową żołądka. Jeżeli internista zapisał ci coś na nadciśnienie, powiedz o tym kardiologowi (i odwrotnie), by nie dostać drugiego tak samo działającego leku. Zażywanie obu specyfików może bowiem doprowadzić do przewlekłej niewydolności nerek, a nawet skończyć się śmiercią.

Nasze rady:

• Większość dolegliwości jest w stanie ogarnąć lekarz pierwszego kontaktu. Jeżeli będziesz pod opieką jednego lekarza, łatwiej będzie tak dobierać preparaty, żeby leczyły, nie szkodząc.
• Informuj każdego lekarza o wszystkich zażywanych lekach, również tych, które można kupić bez recepty.
• Bierz lekarstwa wtedy, kiedy są naprawdę potrzebne.
• Zanim sięgniesz po tabletkę, wypróbuj inne środki. Przy zaparciach jedz więcej owoców i warzyw, na sen wypij szklankę ciepłego mleka.

Czytaj także: Interakcje leków z jedzeniem

Jak brać leki, żeby naprawdę pomogły

Błędne jest myślenie: "Mam już dobre ciśnienie, więc przestaję truć się lekami", bo to właśnie dzięki tabletkom utrzymuje się ono w normie. Także antybiotyki należy zażywać zgodnie z zaleceniem lekarza. Wydłużanie przerw między kolejnymi tabletkami sprzyja bakteriom, a przerwanie kuracji może uodpornić je lub doprowadzić do nawrotu. Ważna jest również pora brania leku. Większość preparatów zażywa się po jedzeniu. Natomiast przed jedzeniem bierze się leki ułatwiające trawienie (np. Pancreatinum, Kreon) i niektóre preparaty przeciwcukrzycowe, ponieważ muszą wchłonąć się i wyzwolić do układu pokarmowego, zanim przystąpi on do trawienia. Na pusty żołądek bierze się też leki hormonalne (np. Euthyrox, Eltroxin) i preparaty żelaza, bo lepiej się wchłaniają.

Nasze rady:

• Nie zmieniaj dawki leku ani nie przerywaj kuracji bez porozumienia z lekarzem. Jeśli źle znosisz terapię albo nie widzisz poprawy, powiedz to lekarzowi, który sam skoryguje leczenie - zmieni dawkę albo przepisze inny preparat.
• Jeżeli producent zaleca branie leku przed jedzeniem, to trzeba brać przed jedzeniem, jeżeli po - to po. Lekceważenie tego zalecenia powoduje gorsze przyswajanie preparatu i zwiększa ryzyko wystąpienia interakcji.
• Lekarstwa zażywaj w takiej formie, w jakiej zostały wyprodukowane. Nie dziel tabletek, które nie mają fabrycznej podziałki. Nie rozgryzaj drażetek (w kolorowej otoczce) ani nie wysypuj preparatu z kapsułek. Zostały powleczone po to, żeby zaczęły się wchłaniać dopiero w odpowiedniej części układu pokarmowego, np. w jelicie cienkim. Niektóre po rozgryzieniu nie działają, ponieważ zanim dotrą do jelita, zniszczy je kwas solny w żołądku. Są też preparaty osadzone na szkielecie (np. Kalipoz), który nie rozpuszcza się, tylko zostaje wydalony z kałem. Dlatego nie przejmuj się, jeśli znajdziesz w odchodach fragment tabletki.

Zioła są skuteczne, ale nie na wszystko

Znakomicie sprawdzają się w przypadku błahych dolegliwości, np. przeziębienia, niestrawności, zdenerwowania. Ale nie zastąpią farmakologicznego leczenia poważnych chorób. Poza tym jeśli przynoszą chwilową ulgę, opóźniają postawienie diagnozy i rozpoczęcie właściwej terapii. Czasem wchodzą również w interakcje z innymi lekami. Gdy się je przedawkuje, potrafią zaszkodzić.

Nasze rady:

• Zanim kupisz preparat ziołowy, lepiej skonsultuj się z lekarzem. Zrób to koniecznie, gdy zażywasz jakieś lekarstwa.
• Żadnych ziół nie wolno przyjmować w czasie ciąży i karmienia piersią ani podawać dzieciom bez porozumienia z pediatrą.
• Z terapii ziołami powinni zrezygnować alergicy. Część preparatów roślinnych zawiera substancje uczulające, które mogą nasilić objawy alergii, a nawet wywołać wstrząs anafilaktyczny.

Leki bez recepty z umiarem

Są bezpieczne, gdy stosuje się je zgodnie z zaleceniem producenta i z ogólnymi zasadami przyjmowania lekarstw. Tyle, że często znajdują się w nich te same substancje (tylko w mniejszym stężeniu), które występują w tych zapisanych przez lekarza. Wtedy nieświadomie zwiększamy dawkę aktywnych związków, co może być wręcz groźne dla zdrowia. Poza tym, stosując je nie leczymy dolegliwości, tylko ją maskujemy. A przecież może to być naprawdę poważna choroba.

Nasze rady:

• Leki bez recepty stosuj doraźnie, ponieważ mogą utrudnić postawienie właściwej diagnozy i prowadzić do uzależnienia.
• Jeżeli zażywasz jakieś leki, w ogóle zrezygnuj z leczenia się na własną rękę. Gdy chcesz dodatkowo brać inny preparat, skonsultuj się z lekarzem
• Czytaj ulotki. Określają dawkę, sposób przyjmowania, skutki uboczne, jakie schorzenia i leki wykluczają stosowanie preparatu.
• Gdy nagle źle się poczujesz, nie zażywaj środków, którymi chcą cię "ratować" przypadkowe osoby. Nie lecz się też tym, co pomogło sąsiadce. Każdy choruje inaczej i inaczej reaguje na leki. Poza tym środek może wejść w interakcję z tym, który już zażywasz. Połączenie niektórych preparatów nasercowych może doprowadzić nawet do zgonu.

Niektóre produkty spożywcze osłabiają lub przyśpieszają działanie leku, a nawet być niebezpieczne dla zdrowia. Te bogate w błonnik  zmniejszają wchłanianie niektórych preparatów nasercowych i antydepresyjnych. Tłuszcz przyśpiesza wnikanie leków antydepresyjnych i zmniejszających duszność. Gdy odżywiasz się rozsądnie i zachowujesz bezpieczny odstęp między posiłkiem a zażyciem lekarstwa, nic złego ci nie grozi.

Czytaj także: Przyjmowanie leków: czym popijać lekarstwa

miesięcznik "Zdrowie"