Kiła - objawy i powikłania

2022-03-02 11:39

Kiła to choroba, przenoszona drogą płciową, która może uszkodzić układ nerwowy — Autor: Getty Images

Objawy kiły mogą przybierać różną postać w zależności od etapu choroby. Pierwsze objawy kiły to grudki i wysypka, które można pomylić z alergią lub opryszczką. Nieleczona kiła przechodzi w stadium późne i często prowadzi do uszkodzenia układu nerwowego i układu krążenia. Jak rozpoznać objawy kiły?

Spis treści

Kiła - drogi zakażenia
Objawy kiły wczesnej
Objawy kiły wczesnej pierwotnej
Objawy kiły wczesnej wtórnej
Objawy kiły układu nerwowego
Objawy kiły sercowo-naczyniowej
Objawy skórne kiły późnej
Kiła wrodzona u noworodka
Objawy kiły na ciele
Jak uniknąć zarażenia kiłą?

Objawy kiły pojawiają się po około 3 tygodniach od momentu zarażenia. Kiłą można się zarazić przez stosunki pochwowe, analne, a nawet stosunki oralne. Do zakażenia kiłą może dojść także przez pocałunek, gdy osoba chora ma kiłowe zmiany w jamie ustnej.

Pierwsze objawy kiły mogą zmylić i uśpić czujność, tym bardziej że nie zawsze są książkowe. Dlatego wszelkie zmiany w obrębie narządów płciowych i dziwne krostki, np. na palcu lub brodawce sutkowej, powinny skłonić do wizyty u lekarza. Zwłaszcza, gdy zdarzył nam się przypadkowy seks.

Największy narząd seksualny. Jest ważniejszy od wymyślnych pozycji w łóżku

Kiła - drogi zakażenia

Kiła (syfilis) należy do układowych chorób zakaźnych przenoszonych drogą płciową. Wywołuje ją bakteria – krętek blady, który dostaje się do organizmu przez uszkodzoną skórę lub nieuszkodzone błony śluzowe. Namnaża się w miejscu zakażenia i rozprzestrzenia się wraz z krwią i limfą.

Kiłą najłatwiej zarazić się przez bezpośredni kontakt z zakażonymi wydzielinami (wydzielina z owrzodzeń, krew) podczas stosunków seksualnych, pocałunku. W fazie kiły wczesnej chory zakaża również w okresach bezobjawowych (gdy nie ma zmian na skórze). Ale codzienne kontakty z osobą zakażoną nie stanowią zagrożenia. Nie zarazimy się w basenie, pijąc z tego samego kubka, przez podanie ręki czy korzystanie z tej samej toalety, nawet gdy ktoś ma kaszel czy kicha, bo krętek nie przenosi się drogą kropelkową. Można dotykać wspólnych sprzętów, klamek, słuchawek.

Objawy kiły wczesnej

Wyróżniamy dwa podstawowe etapy kiły – wczesny oraz późny, które następują po sobie. Kiła wczesna trwa do 2 lat od zakażenia. Dzieli się na dwie fazy: kiłę I okresu (pierwotną) oraz kiłę II okresu (wtórną). Dla obu okresów choroby charakterystyczne są inne objawy.

Objawy kiły wczesnej pierwotnej

Bezbolesna okrągła grudka na skórze zmieniająca się we wrzód twardy;
Powiększone węzły chłonne.

Objawy kiły wczesnej wtórnej

Nieswędząca bladoróżowa wysypka pod postacią plamek, rzadziej grudek (osutka kiłowa);
Szarobiałe wilgotne zmiany zwane kłykcinami płaskimi - są bardzo zakaźne;
Powiększenie węzłów chłonnych;
Bóle gardła;
Gorączka;
Brak apetytu;
Chudnięcie;
Podrażnienie czy wręcz zapalenie opon mózgowych.

Kiła wczesna to najbardziej zakaźny okres choroby. Po 2 latach jej zakaźność stopniowo maleje.

Pierwszym objawem kiły pierwotnej jest wystąpienie bezbolesnej okrągłej grudki na skórze w okolicach wniknięcia bakterii krętka bladego. Grudka może pojawić się między 9 a 90 dniem od zakażenia (najczęściej po 3 tygodniach). U mężczyzn heteroseksualnych umiejscawia się na prąciu, w okolicach odbytu, jamy ustnej, u kobiet na wargach sromowych i szyjce macicy. Może występować też w nietypowych miejscach: na palcu, na brodawce sutkowej czy błonie śluzowej jamy ustnej.

Wykwitowi towarzyszy niebolesne powiększenie węzłów chłonnych. Z czasem przyjmuje postać owrzodzenia i nosi fachową nazwę zmiany pierwotnej. Ze względu na twardą konsystencję przypominającą chrząstkę, nazywa się ją też wrzodem twardym. Utrzymuje się przez ok. 2-6 tygodni, może być bardzo niewielka i przypominać opryszczkę (pęcherzyki z surowicą, potem grudki i strupki).

Zmiana pierwotna ustępuje samoistnie, bez leczenia zazwyczaj po 3 tygodniach. Ponieważ jest bezbolesna, można jej w ogóle nie zauważyć. Szacuje się, że tylko w 20% przypadków kiła objawia się pod postacią typowej zmiany pierwotnej. Przy podejrzeniu choroby każda zmiana wymaga różnicowania z wirusem opryszczki, wrzodem miękkim lub zakażonymi urazami skóry.

Drugi etap kiły wczesnej - kiła wtórna - rozpoczyna się po 9-15 tygodniach od zakażenia, najczęściej gdy owrzodzenie już zupełnie zniknęło (w 15% przypadków może się jeszcze utrzymywać). Na skórze i błonach śluzowych (zwykle stopach, rękach, głowie) pojawia się wówczas nieswędząca wysypka pod postacią plamek, rzadziej grudek. Zmiany mają kolor bladoczerwony lub różowy i wielkość 5-10 mm. Są to tzw. osutki kiłowe. U 1/4 chorych wysypka ma małe natężenie, przez co może być słabo widoczna.

Ponadto, w miejscach, gdzie jest wilgotno, u kobiet pod piersiami i w okolicy sromu, u mężczyzn w okolicy odbytu i worka mosznowego, u obojga płci na wewnętrznej powierzchni ud i w okolicach odbytu mogą powstawać szarobiałe wilgotne zmiany zwane kłykcinami płaskimi. Są bardzo zakaźne.

Objawom skórnym mogą towarzyszyć: powiększenie węzłów chłonnych, bóle gardła, gorączka, brak apetytu, chudnięcie, a nawet podrażnienie czy wręcz zapalenie opon mózgowych. Jeśli na tym etapie nie zacznie się leczenia, kiła przechodzi w postać późną, często utajoną.

Przeczytaj także: Rzęsistek pochwowy - objawy zakażenia, leczenie, powikłania

Warto wiedzieć

Kiła utajona nie daje objawów

Kiłą utajoną nazywa się okres, w którym nie są widoczne objawy zakażenia. Może to dotyczyć zarówno wczesnej fazy choroby (do 2 lat od momentu zakażenia), jak i fazy późnej. Nie występują w tym czasie żadne owrzodzenia, wysypki, dolegliwości ze strony układu nerwowego itp. Mimo to krętki blade wywołujące zakażenie dalej pustoszą organizm. Jedynym sposobem wykrycia kiły utajonej jest zrobienie badań krwi.

Po kilku latach od zakażenia, jeśli nie było wdrożone leczenie, kiła przechodzi w fazę późną. Jej przebieg jest często utajony i początkowo nie daje objawów. Bakteria krętka bladego atakuje jednak narządy wewnętrzne i upośledza ich funkcjonowanie. Ta faza choroby jest najbardziej niebezpieczna, może trwać latami i stopniowo pustoszyć organizm. Zazwyczaj obejmuje układ nerwowy oraz układ sercowo-naczyniowy.

Przeczytaj także: 15 chorób przenoszonych drogą płciową

Objawy kiły układu nerwowego

Do ok. 7 lat od zarażenia najczęściej rozwija się kiła układu nerwowego, która atakuje mózg i rdzeń kręgowy. Prowadzi do kiłowego zapalenia opon mózgowych, udaru mózgu, zmian neurologicznych, zmian osobowości czy choroby psychicznej.

Faza późna kiły może trwać nawet do 30 lat od momentu zarażenia. Nieleczona choroba prowadzi do śmierci.

Warto wiedzieć

Objawy kiły sercowo-naczyniowej

W fazie późnej kiła może zaatakować również układ krążenia – zazwyczaj po 10-12 latach od zakażenia. Dzieje się tak na skutek zajęcia przez bakterię naczyń odżywiających ściany tętnic. W wyniku tego procesu ulegają uszkodzeniu zastawki aorty, następuje osłabienie i zwiotczenie tętnic, zwężają się ujścia naczyń krwionośnych. W efekcie kiła sercowo-naczyniowa może powodować takie schorzenia jak: zapalenie tętnicy głównej, kilaki mięśnia sercowego, rozlane kiłowe zapalenie mięśnia sercowego, tętniak aorty, zapalenie tętnic mózgu.

Objawy skórne kiły późnej

Późna kiła wywołuje również zmiany na skórze i narządach wewnętrznych. Mogą występować pod dwiema postaciami: kiły guzkowopełzakowatej oraz kilaków.

Kiła guzkowopełzakowata zaczyna się od pojawienia się guzka wielkości ziarnka grochu, maksymalnie wielkości śliwki. Zmiana jest twarda w dotyku i ma czerwonobrunatny kolor. Z czasem rozpada się pozostawiając owrzodzenie, na którego obwodzie tworzą się nowe guzki. Rozprzestrzeniają się one okrężnie pełzakowato, natomiast w środku owrzodzenie goi się pozostawiając po sobie gładką bliznę. Nowe ogniska zapalne są niebolesne, rozwijają się miesiącami, a nawet latami, po czym znikają zostawiając ślad w postaci blizny.

Inne objawy mogące pojawić się w przebiegu kiły późnej to tzw. kilaki. Powstają na skórze i kościach. Początkowo rozrastają się podskórnie, a po jakimś czasie przebijają na zewnątrz i rozpadają się zostawiając po sobie wklęsłe, kraterowate owrzodzenie. W środku powstaje ciągnąca wydzielina. Zmiany szerzą się obwodowo i goją po wielu miesiącach.

Kilaki często umiejscawiają się na twarzy i podudziach. Pozostają po nich szpecące zniekształcenia tkanek i kości: guzy na głowie, nosie, policzkach. Kilaki rozwijające się w jamie ustnej mogą doprowadzić do przebicia podniebienia i zniszczenia języczka podniebiennego. Zmiany w obrębie nosa mogą z kolei spowodować perforację chrząstki - w następstwie tworzy się charakterystyczne dla kiły nos lornetkowaty lub siodełkowaty.

Kiła wrodzona u noworodka

Dziecko może się zakazić przez łożysko (kiła wrodzona, wielonarządowa) albo podczas porodu, gdy wykwity pierwotne lub sączące się zmiany wtórne znajdują się wokół miejsc intymnych (kiła nabyta, która przebiega jak u dorosłych). Im więcej krętków przedostanie się do płodu, tym większe ryzyko urodzenia dziecka martwego lub z objawami kiły wrodzonej (np. poważnie uszkodzony układ nerwowy).

Aby temu zapobiec, każdej kobiecie w ciąży dwukrotnie wykonuje się badanie krwi pod kątem kiły (w 1. i 2. połowie ciąży). U każdej kobiety, u której rozpoznano kiłę (niezależnie kiedy), powinno się w 2. połowie ciąży przeprowadzić leczenie profilaktyczne penicyliną przez 20 dni (z leczenia można zrezygnować wtedy, gdy kobieta przed zajściem w ciążę była wyleczona, co potwierdzono negatywnym wynikiem testu i podczas ciąży wynik też był 2 razy ujemny). Zakażone dziecko leczy się penicyliną krystaliczną w szpitalu.

Objawy kiły na ciele

Kiłę zwykle zauważa się obserwując zmiany na stopach, języku, genitaliach. Są to miejsca, w których objawy skórne są najszybciej rozpoznawalne i najlepiej widoczne – nie znaczy to, że nie mogą pojawić się w innych obszarach ciała.

Kiła na stopach – w fazie wczesnej na stopach może pojawić się wysypka kiłowa (osutki) pod postacią czerwono-brązowych plamek i grudek; umiejscawia się głównie na podeszwie stóp. Powstaje po 9-15 tygodniach od zakażenia.
Kiła na dłoniach – podobne plamki, krostki i grudki obserwuje się na wewnętrznej części dłoni. Zwykle wysypka obejmuje jednocześnie stopy i dłonie.
Kiła na języku – na języku, a także na wargach, wewnętrznej części policzków, podniebieniu czy w gardle może powstać owrzodzenie charakterystyczne dla I etapu choroby (kiły pierwotnej). Pojawia się na skutek zakażenia poprzez stosunek oralny. Zmianom w obrębie jamy ustnej zwykle towarzyszy powiększenie okolicznych węzłów chłonnych.
Kiła na żołędzi – na skutek odbycia stosunku z zakażoną osobą zmiana pierwotna może rozwijać się na żołędzi penisa. Na początku jest to niebolesna twarda grudka, która z czasem przeradza się w owrzodzoną, wklęsłą, okrągłą ranę, która wydziela płyn surowiczy. Goi się po 2-6 tygodniach.
Kiła na wargach sromowych – w I fazie kiły objawia się pod postacią pojedynczego, okrągłego owrzodzenia. W II fazie (kile wtórnej) na wargach sromowych mogą pojawić się kłykciny płaskie, inaczej kiłowe grudki przerosłe. Mają postać rozlanych, płaskich wykwitów o brodawkowatej powierzchni.

Jak uniknąć zarażenia kiłą?

Decydując się na kontakt seksualny z osobą, której się dobrze nie zna, lub często zmieniając partnerów, trzeba kierować się zasadą ograniczonego zaufania. Ponieważ choroba rozprzestrzenia się głównie drogą płciową, najlepszą ochroną jest stosowanie prezerwatyw (z atestem i datą ważności), także podczas seksu oralnego i analnego. Prezerwatywa tylko zmniejsza ryzyko zachorowania, ale lepszego zabezpieczenia jeszcze nie wymyślono. Najlepiej, jeśli partnerzy przed rozpoczęciem współżycia zbadają krew i pozostaną sobie wierni.

Polecany artykuł:

Test na HIV. Jak wygląda badanie na HIV i gdzie je wykonać?