Alprazolam - działanie, dawkowanie i skutki uboczne stosowania

Alprazolam to związek z grupy benzodiazepin, stosowany jako lek psychotropowy. Alprazolam, z racji właściwości, pod swoją pierwszą nazwą handlową - jako Xanax - stał się bohaterem popkultury. W medycynie związek ten stosowany jest w celu leczenia stanów lękowych, ataków paniki, agorafobii, depresji. Preparat ma wysoką skuteczność (z reguły poprawa stanu pacjenta następuje już po pierwszej dawce), ale jednocześnie wykazuje silne działanie uzależniające. Z tego powodu kuracja alprazolamem powinna być prowadzona pod ścisłą kontrolą lekarza i trwać najkrócej jak to możliwe. Jak alprazolam wpływa na organizm.

Spis treści

1. Alprazolam - co to jest?
2. Alprazolam – działanie
3. Alprazolam – dawkowanie
4. Alprazolam – kiedy zachować ostrożność?
5. Alprazolam – skutki uboczne
6. Alprazolam – uzależnienie

Alprazolam - co to jest?

Alprazolam wykazuje działanie przeciwlękowe, uspokajające i rozluźniające. Lek może być przepisany przez lekarza tylko w przypadku, gdy stany lękowe są bardzo nasilone i uniemożliwiają pacjentowi normalne funkcjonowanie bądź są dla niego wyjątkowo uciążliwe.

Niestety, popularność alprazolamu (nazywanego potocznie Xanax, od pierwszego leku zawierającego go jako substancję czynną) sprawiła, że wiele osób sięga po ten lek bez wyraźnych powodów, traktując go jako "tabletkę na wszystko" - w celu złagodzenia codziennego stresu, zrelaksowania się, zapomnienia o życiowych problemach.

Takie stosowanie preparatu znacznie zwiększa ryzyko uzależnienia, nierzadko doprowadzając do sytuacji, w której codzienne funkcjonowanie bez obowiązkowej dawki leku staje się niemożliwe.

Alprazolam – działanie

Jak działa Alprazolam i jakie dawki leku są bezpieczne? Jak go stosować, aby nie narazić się na uzależnienie?

Alprazolam to pochodna benzodiazepiny. Związek ten nasila działanie kwasu gamma-aminomasłowego (GABA), czyli głównej substancji hamującej aktywność ośrodkowego układu nerwowego. Największe stężenie alprazolamu w osoczu krwi obserwuje się 1-2 godziny po podaniu leku, a całkowity czas jego działania wynosi od 12 do 15 godzin.

Zwykle już po zażyciu pierwszej dawki pacjent odczuwa zmniejszenie objawów lękowych. Preparat, hamując aktywność neuronalną mózgu, likwiduje uczucie lęku, obniża napięcie nerwowe, rozluźnia mięśnie i działa nasennie. Wykazuje skuteczność w leczeniu ostrych zaburzeń lękowych (ataki paniki, zespół stresu pourazowego, fobie), depresji, agorafobii i bezsenności.

Alprazolam – dawkowanie

Alprazolam sprzedawany jest w postaci tabletek przeznaczonych do stosowania doustnego. Ilość substancji aktywnej w jednej tabletce może wynosić od 0,25 mg do 2 mg. Szczegółowy plan leczenia, wielkość dawek oraz ich częstotliwość powinny być ustalone przez lekarza. Stosowanie leku na własną rękę, bez konsultacji lekarskiej, znacznie zwiększa ryzyko pojawienia się działań niepożądanych.

Ogólne zalecenia dotyczące dawkowania leków zawierających alprazolam:

• w przypadku lęku uogólnionego lub zaburzeniach lękowych współwystępujących z depresją zazwyczaj stosuje się dawki od 0,25 do 0,5 mg 3 razy na dobę (całkowita dawka dobowa nie powinna przekraczać 4 mg);
• w zespole lęku napadowego lub agorafobii początkowe dawki wynoszą 0,5-1 mg raz na dobę przed snem, następnie zgodnie z zaleceniami lekarza są stopniowo zwiększane (maksymalna dawka dobowa to 10 mg);
• leczenie powinno trwać możliwie jak najkrócej i przy zastosowaniu jak najmniejszych dawek dobowych; całkowity czas trwania leczenia nie powinien przekraczać 8-12 tygodni;
• nie należy odstawiać leku z dnia na dzień ze względu na możliwość pojawienia się objawów abstynencyjnych;
• dawki zmniejsza się stopniowo zgodnie z wytycznymi lekarza, najczęściej nie szybciej niż o 0,5 mg co 3 dni;
• doraźne zażywanie leku nie stwarza ryzyka uzależnienia;
• tabletki należy połykać w całości – rozkruszanie ich, rozpuszczanie czy ssanie w ustach może obniżyć skuteczność substancji aktywnej;
• zwiększenie zalecanej dawki dobowej nie zwiększa efektu terapeutycznego, może natomiast spowodować pojawienie się skutków ubocznych i sprzyjać rozwojowi uzależnienia.

Alprazolam – kiedy zachować ostrożność?

Objawy niepożądane mogą nasilić się nie tylko po przekroczeniu maksymalnej dziennej dawki preparatu, ale także gdy u pacjenta występują przeciwwskazania do przyjmowania leku. Przed podjęciem kuracji należy poinformować lekarza o wszelkich występujących u nas schorzeniach przewlekłych oraz zażywanych medykamentach (również o tych, które są wydawane bez recepty).

Najważniejsze przeciwwskazania do stosowania alprazolamu to:

• bezdech senny i niewydolność oddechowa,
• nużliwości mięśni (miastenia gravis),
• choroby nerek i choroby wątroby,
• ciąża (preparat wywołuje wady płodu, dlatego podczas kuracji wymagane jest stosowanie antykoncepcji),
• nadwrażliwość na benzodiazepiny lub substancje pomocnicze leku.

Ponadto trzeba zachować szczególną ostrożność, jeśli pacjent:

• kiedykolwiek wcześniej cierpiał na depresję,
• miał myśli samobójcze,
• nadużywa alkoholu lub narkotyków (lub w przeszłości zmagał się z takim uzależnieniem).

Ze względu na silne działanie uspokajające alprazolam może obniżać sprawność psychofizyczną (spadek koncentracji, spowolniona reakcja na bodźce). Z tego powodu, zwłaszcza w pierwszych dniach leczenia, pacjent powinien unikać prowadzenia pojazdów i obsługi urządzeń mechanicznych dopóki nie zyska pewności, że lek nie wpływa istotnie na jego sprawność psychomotoryczną.

Alprazolam – skutki uboczne

Skutki uboczne alprazolamu występują głównie na początku leczenia i z czasem ustępują. Jeśli są wyjątkowo uciążliwe, lekarz może zdecydować o zmniejszeniu dawki leku. Na ogół jednak, jeśli preparat zażywany jest właściwie, korzyści z jego stosowania przewyższają szkody wynikające z ewentualnych działań niepożądanych.

Do najczęściej występujących skutków ubocznych alprazolamu (obserwowanych u więcej niż 1 osoby na 100) należą:

• ospałość,
• zawroty głowy,
• obniżenie koncentracji,
• zmniejszenie apetytu i niestrawność,
• zaburzenia widzenia (widzenie przez mgłę),
• suchość błon śluzowych.

Dużo rzadziej (u 1 osoby na 1000) mogą występować:

• zaburzenia pamięci,
• reakcje psychiczne takie jak: dezorientacja, splątanie, odrealnienie, halucynacje,
• reakcje paradoksalne: wzmożona pobudliwość, nerwowość, agresja,
• zaburzenia libido,
• mania objawiająca się przymusem mówienia, pobudzeniem psychoruchowym, gonitwą myśli.

W przypadku zaobserwowania u siebie wyżej wymienionych objawów należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem w celu modyfikacji ustalonych dawek (na ogół zmniejszenie dziennej dawki likwiduje działania niepożądane). W niektórych przypadkach może być konieczne całkowite odstawienie leku.

Alprazolam – uzależnienie

Zażywanie alprazolamu z dużą częstotliwością w maksymalnych dawkach powoduje, że substancja zaczyna działać jak narkotyk. U pacjenta wykształca się zależność psychiczna i fizyczna od leku. Wówczas każda próba zerwania z nałogiem kończy się wystąpieniem tzw. „zespołu odstawiennego”. Objawia się on bólami głowy, mięśni, uczuciem napięcia, lęku, niepokojem. W rzadszych przypadkach może powodować drgawki, światłowstręt, omamy, poczucie odrealnienia, depersonalizację.

Ryzyko uzależnienia wzrasta u osób ze skłonnościami do nadużywania alkoholu i substancji psychoaktywnych. Leczenie takich pacjentów powinno przebiegać pod ścisłą kontrolą lekarza, z zachowaniem dużej ostrożności.

Ponadto należy pamiętać, że alprazolam nie jest lekiem wskazanym dla osób z zaburzeniami emocjonalnymi, których podłożem są problemy życia codziennego. W takich sytuacjach zaleca się terapię psychologiczną. Stosowanie silnych leków psychotropowych typu alprazolam nie pomaga w leczeniu zaburzeń emocjonalnych, a jedynie maskuje ich skutki: niweluje napięcie, stres, pozwala zapomnieć o codziennych kłopotach. Problem jednak pozostaje i jeśli pacjent stale będzie od niego uciekał stosując leki uspokajające, prawdopodobnie popadnie w uzależnienie.