WODONERCZE (zastój moczu w nerce) - przyczyny, objawy i leczenie wodonercza

Wodonercze oznacza zastój moczu w nerce. Jest to bardzo niebezpieczny stan, który doprowadza do zaburzenia funkcjonowania nerek. W konsekwencji może nawet dojść do krańcowej niewydolności tego narządu. Jakie są przyczyny i objawy wodonercza? Jak przebiega leczenie tego schorzenia?

Spis treści

1. Wodonercze - przyczyny
2. Wodonercze - objawy
3. Wodonercze - diagnostyka
4. Wodonercze - leczenie

Wodonercze diagnozuje się wtedy, gdy nerka produkuje mocz w prawidłowej ilości, ale na drodze jego odpływu (drodze nerka - moczowód - pęcherz moczowy - cewka moczowa) znajduje się jakaś przeszkoda lub doszło do zwężenia fragmentu układu moczowego, co utrudnia przepływ moczu. W efekcie dochodzi do jego gromadzenie się w nerce i powyżej przeszkody/zwężenia. Konsekwencją tego procesu jest poszerzenie nerki, a konkretnie tzw. układu kielichowo-miedniczkowego nerki. Taki stan może dawać groźne powikłania - zakażenia układu moczowego, odmiedniczkowe zapalenie nerek, a nawet niewydolność nerek.

Wodonercze może wystąpić nie tylko u dorosłych. Wodonercze to jedna z częstszych wad rozwojowych u dzieci. Jak wynika z badań, schorzenie to dotyczy nawet 2 proc. wszystkich dzieci (głównie dotyka chłopców). Z kolei podczas badania USG w ciąży wodonercze wykrywa się u jednego płodu na 1000.

Wodonercze - przyczyny

• nerki (cewki zbiorcze miąższu nerkowego)

guz w przebiegu raka nerki; kamienie w przebiegu kamicy nerkowej; zaburzenia funkcjonowania nerek z powodu tkanki torbielowatej. U dzieci częstą przyczyną wodonercza są wady wrodzone nerek - zwężenie w złączu miedniczkowo-moczowodowym (tzw. przeszkoda podmiedniczkowa).

• moczowód

rak moczowodu; kamica moczowodowa; skrzep krwi (zamykający światło moczowodu); zwężenie moczowodu; martwica brodawek nerkowych; podwiązanie moczowodów w czasie zabiegu w obrębie miednicy małej; obrzęk moczowodów;

• pęcherz moczowy

rak pęcherza moczowego; kamica pęcherza moczowego; pęcherz neurogenny (pęcherz jest niezdolny do pełnienia funkcji zbiornika moczu); zapalenie pęcherza moczowego; Wady wrodzone: zwężenie szyi pęcherza moczowego (to miejsce, w którym pęcherz moczowy zwęża się, a następnie przechodzi w cewkę moczową) i refluks pęcherzowo-moczowodowy (odpływanie wsteczne moczu z pęcherza do moczowodu);

• cewka moczowa

U mężczyzn: stulejka i rak lub łagodny rozrost gruczołu krokowego. Ponadto kamica w obrębie cewki, rak cewki moczowej, stany zapalne, zwężenie cewki, zastawki cewki tylnej (wada wrodzona występująca wyłącznie u chłopców).

Wodonercze może być również wynikiem ucisku na fragmentu układu moczowego przez tętniaki, krwiaki zaotrzewnowe, inne guzy w obrębie jamy brzusznej (m.in. narządów rodnych, np. rak szyjki macicy), endometriozę. Również urazy miednicy powodujące ucisk na drogi moczowe bądź ich przerwanie mogą być przyczyną wodonercza. Inne możliwe przyczyny to choroby przewodu pokarmowego, np. choroba Leśniowskiego–Crohna.

Wodonercze - objawy

Wodonercze zwykle wykrywane jest przypadkowo, gdyż przebiega bezobjawowo. Jeśli jednak już daje objawy, są one niecharakterystyczne. U noworodków i niemowląt pierwszym objawem wodonercza jest stwierdzenie guza w jamie brzusznej. Dzieci skarżą się na dolegliwości ze strony układu pokarmowego: bóle brzucha, brak apetytu, wzdęcia, biegunki. Może także pojawić się gorączka, która wskazuje na infekcję układu moczowego, często towarzyszącą wodonerczu.

U dorosłych objawem charakterystycznym jest tępy ból w okolicy lędźwiowej, który promieniuje do spojenia łonowego, a u mężczyzn do jąder. Objawami współtowarzyszącymi są dolegliwości ze strony układu pokarmowego: mdłości, wymioty oraz wzdęcia brzucha. Ponadto często dochodzi do rozwoju nadciśnienia tętniczego.

Ważnym objawem jest również sposób oddawania moczu. W przebiegu wodonercza może dojść do:

• częstego oddawania moczu (poliuria);
• częstego oddawania moczu w nocy (nokturia);
• bezmoczu (anuria);
• skąpomoczu (oligouria);

Ponadto mogą pojawić się pieczenie i ból w trakcie oddawania moczu, mętny mocz o ostrej woni (przypominający zapach amoniaku) oraz krwiomocz.

Wodonercze - diagnostyka

W przypadku podejrzenia wodonercza wykonuje się szereg badań układu moczowego. Należą do nich m.in.: USG układu moczowego, renoscyntygrafia (badanie nerek z użyciem izotopu) i cystografia (badanie pęcherza i cewki).

Wodonercze - leczenie

Leczenie wodonercza zależy od jego przyczyny. Jeśli więc zaleganie moczu w drogach moczowych jest spowodowane przez kamienie, należy usunąć złogi. Wówczas zwykle wykonuje się litotrypsję, czyli zabieg polegający na kruszeniu kamieni nerkowych i moczowodowych falami uderzeniowymi generowanymi pozaustrojowo.

SPRAWDŹ>> Kamienie nerkowe – metody leczenia kamicy nerkowej

Jeśli przyczyną moczowodu jest wrodzona wada anatomiczna, konieczne jest leczenie operacyjne, którego celem jest korekta wady. W ciężkich przypadkach może być konieczna operacja rekonstrukcji miedniczki nerkowej, by nerki mogły się udrożnić. W skrajnych przypadkach (gdy nerka jest już bardzo uszkodzona) jedyną metodą leczenia może okazać się całkowite usunięcie nerki.

Monika Majewska