Wirus HIV a ciąża - zrób test na obecność wirusa

Czy wiesz, że każda kobieta w ciąży powinna wykonać test na HIV? Każda, nawet ta, która od lat ma stałego partnera. Często właśnie przez niego zostaje zakażona wirusem HIV. Niekiedy dowiaduje się o tym dopiero po urodzeniu dziecka, gdy okazuje się, że ono również jest zakażone. Przeniesieniu wirusa HIV z matki na dziecko można zapobiec. Ciężarna będąca nosicielem ma blisko 100-proc. szansę na urodzenie zdrowego dziecka. Wystarczy, że w czasie ciąży wykona test na HIV, a jeśli okaże się, że wynik jest pozytywny – podda się odpowiedniemu leczeniu.

Spis treści

1. Dowiedz się jak wygląda test na HIV [WIDEO]
2. W Polsce zaledwie 10 proc. kobiet w ciąży wykonuje test na HIV
3. Jesteś w ciąży i masz HIV? Możesz urodzić zdrowe dziecko!
4. Leczenie matki z HIV jest dla dziecka bezpieczne
5. Jestem w ciąży i mam HIV. Gdzie szukać pomocy?

Jeśli jesteś w ciąży i lekarz zleca ci test na HIV, nie odmawiaj, mówiąc: „To mnie nie dotyczy”. Zakażenie wirusem HIV dotyczy każdego, nie tylko – jak się powszechnie uważa - osób z tzw. grup ryzyka, czyli osób homoseksualnych, przyjmujących narkotyki drogą dożylną czy prostytutek. Zarazić może się każdy, kto prowadzi życie seksualne. Zwłaszcza kobiety, ponieważ u nich do zakażenia wirusem HIV dochodzi łatwiej niż u mężczyzn.

Kontakty seksualne są obecnie najczęstszą drogą przenoszenia HIV. W Polsce od kilku lat rośnie częstość zakażeń HIV przenoszonych w kontaktach heteroseksualnych, rośnie też liczba kobiet zakażonych HIV.

Wiele z nich zostaje zarażonych wirusem HIV przez swojego stałego partnera seksualnego (niekiedy pierwszego i jedynego) lub męża. Jednak kobiety nie dopuszczają do siebie myśli, że mogłyby się zarazić w ten sposób. W związku z tym nie wykonują badań, także przed i w czasie ciąży. A wirus HIV może się przenieść także z matki na dziecko – w czasie ciąży, porodu oraz podczas karmienia piersią.

Ryzyko odmatczynego zakażenia HIV w jego naturalnym przebiegu wynosi 15–30 proc. Przy karmieniu piersią ponad 6 miesięcy lub karmieniu mieszanym wzrasta do ok. 50 proc.¹ Od początku epidemii HIV w naszym kraju zarejestrowano ok. 200 zakażeń u dzieci. 90 proc. z nich uległo infekcji na drodze transmisji wertykalnej (z matki na dziecko).¹ Należy zaznaczyć, że zakażenie HIV u dziecka ma znacznie szybszy postęp, większe jest ryzyko rozwoju AIDS i śmierci w porównaniu z dorosłymi.

Dowiedz się jak wygląda test na HIV [WIDEO]

W Polsce zaledwie 10 proc. kobiet w ciąży wykonuje test na HIV

Przeniesieniu wirusa HIV z matki na dziecko można zapobiec. Pierwszym, niezbędnym warunkiem takiego sukcesu, jest świadomość kobiety, że jest zakażona HIV. Pozwala ją uzyskać badanie. W krajach Unii Europejskiej test na HIV wykonuje nawet 60 proc. kobiet, które spodziewają się dziecka, a w Polsce zaledwie ok. 10. proc.²

Przyczyn takiego stanu jest kilka. Kobiety uważają, że skoro nie biorą narkotyków, nie sypiają z przypadkowymi mężczyznami i od dłuższego czasu są w stałym związku, to nie mogło dojść do zakażenia. Poza tym pokładają dużą ufność w swoich partnerach i nie dopuszczają myśli o ich zdradzie. Inne kobiety mają świadomość, że w ich życiu zdarzyły się tzw. sytuacje ryzykowne, ale lęk przed możliwym wynikiem jest dla nich na tyle paraliżujący, że wolą go nie znać.³ Część kobiet po prostu nie wie, że powinny wykonać takie badanie.

Sytuacji nie poprawiają lekarze. Jak zauważył Marek Michalak, Rzecznik Praw Dziecka, odsetek lekarzy położników, zalecających kobietom w ciąży badania w kierunku HIV, nie przekracza 30 proc.⁴

Jeśli twój ginekolog nie zlecił ci testu na HIV, poproś go o to.

Tymczasem zgodnie z zaleceniami Ministerstwa Zdrowia, dotyczącymi opieki nad ciężarną z ciążą fizjologiczną, badanie w kierunku HIV powinno być wykonywane dwukrotnie.

 – Pierwszy raz na początku ciąży (do 10. tygodnia) i drugi w przedziale 33-37 tydzień – mówi dr Barbara Grzechocińska, ginekolog - położnik, adiunkt Katedry i Kliniki Położnictwa i Ginekologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

Powtórzenie testu jest bardzo ważne, ponieważ pierwszy wynik może być fałszywie ujemny.

 – Przeciwciała anty-HIV pojawiają się w przedziale od 2. do 24. tygodni po zarażeniu – wyjaśnia dr Grzechocińska. Jeśli badanie zostanie wykonane przed upływem tego czasu, zakażenie może nie zostać rozpoznane.

Jesteś w ciąży i masz HIV? Możesz urodzić zdrowe dziecko!

Drugim niezbędnym warunkiem, który kobieta zakażona HIV musi spełnić, by urodzić zdrowe dziecko, jest stosowanie leków antyretrowirusowych w czasie ciąży oraz porodu. Konieczne jest także podawanie ich noworodkowi przez pierwsze 4 tygodnie życia. 

– W przypadku stwierdzenia zakażenia HIV u ciężarnej istnieje możliwość natychmiastowego wdrożenia u niej leczenia antyretrowirusowego, które chroni ją przed zachorowaniem na AIDS, a płód przed zakażeniem – mówi prof. dr hab.  Brygida Knysz, Prezes Polskiego Towarzystwa Naukowego AIDS, Kierownik Katedry i Kliniki Chorób Zakaźnych, Chorób Wątroby i Nabytych Niedoborów Odpornościowych UM we Wrocławiu.

– Prawidłowa profilaktyka u ciężarnej i noworodka zmniejsza ryzyko zakażenia u dziecka < 0,5 proc., czyli w praktyce prawie całkowicie eliminuje ryzyko. Ponadto u takiej pacjentki istnieje możliwość monitorowania skuteczności leczenia antyretrowirusowego, co umożliwia ustalenie sposobu rozwiązania ciąży oraz sposobu stosowania profilaktycznie leków u noworodka – dodaje ekspert.

Kobiety ciężarne zakażone HIV mają blisko 100-proc. szansę na urodzenie zdrowego dziecka.

– Zaleca się, aby kobiety zakażone wirusem HIV rodziły drogą cięcia cesarskiego, aby zmniejszyć ryzyko zakażenia dziecka podczas porodu – mówi dr Barbara Grzechocińska. Jednak w indywidualnych przypadkach można rozważyć poród drogami natury – zaznacza ginekolog.

Trzecim warunkiem, od którego zależy zdrowie dziecka, jest zakaz karmienia piersią przez zakażoną HIV matkę. Karmienie własnym pokarmem stwarza ryzyko przeniesienia zakażenia na dziecko.

• Badania krwi w ciąży - morfologia, test HIV, toksoplazmoza, cytomegalia
• Życie z osobą zakażoną HIV [WYWIAD]
• AIDS to wciąż temat tabu - wywiad z epidemiologiem Anną Marzec-Bogusławską

Leczenie matki z HIV jest dla dziecka bezpieczne

– Leczenie antyretrowirusowe kobiety w ciąży jest bezpieczne dla dziecka. Posiadamy już wieloletnie doświadczenie w tym zakresie i nie obserwujemy u noworodka powikłań związanych z terapią antyretrowirusową u matki. – podkreśla prof. Brygida Knysz.

– W przypadku ciężarnych, u których leczenie związane z zakażeniem HIV zastosowano wcześniej, należy utrzymać dotychczasową terapię. Jeśli leczenie antyretrowirusowe zostaje wdrożone dopiero podczas ciąży, stosuje się określone leki, należące do najczęściej zalecanych w tym okresie - dodaje ekspert.

Kobieta w ciąży, która wie, że jest zakażona wirusem HIV, i poddała się leczeniu, może urodzić zdrowe dziecko. Dowodzą temu kobiety, które wspierają się na FORUM HIV/AIDS-Plus i Minus:⁵

To nie koniec świata!!!!!Ja też jestem seropozytywna i mam zdrowego,10-miesięcznego chłopca! Okaz zdrowia! Nie martw się na zapas, tylko szoruj do kliniki jak najprędzej.

Test na HIV jest standardowym elementem opieki nad ciężarną. Potraktuj to badanie tak, jak każde inne.

Ja mam dwoje dzieci, które rodziłam już jako zakażona osoba - 12 letnią i 1,5 roczną córkę. Podczas pierwszej ciązy nie stosowałam żadnej profilaktyki, ponieważ jeszcze jej nie było, w drugiej natomiast leki brałam od 28 tyg ciąży. Wyniki młodszej córki do tej pory były ok, tzn nie wykryto u niej wirusa testami PCR ( 4-krotnie), badanie ostateczne planuję za ok pól roku, kiedy minie okres utrzymywania sie u niej moich przeciwciał hiv. Standardowo jest to okres ok 1,5 roku, ale moja starsza córka miała je do ponad 2 roku zycia, więc nie będe się spieszyć również tym razem. Dodam jeszcze, ze podczas prawidłowo przeprowadzonej procedury profilaktycznej u dziecka i matki ryzyko zakażenia wynosi 1%. Istotne jest regularne branie leków, poród w specjalistycznym oddziale, gdzie dostaniesz podczas porodu retrowir i podanie dziecku tego samego leku po urodzeniu do 6 tyg życia ( profilaktyka poekspozycyjna). Życzę ci powodzenia i nie denerwuj się , chociaz z doświadczenia wiem, ze to i tak prawie niemozliwe...trzymam za was kciuki.

Glowa do góry Twoje dzieciątko ma 98% szans że urodzi się zdrowe .Ja rownież mam hiv i urodziłam dziecko zdrowe jak ryba a teraz spodziewam się drugiego i jestem spokojna. Życzę POWODZENIA

Kobieta z HIV może nie tylko urodzić zdrowe dziecko, lecz także przez wiele lat cieszyć się macierzyństwem.

– Przy obecnym poziomie medycyny, zakażenie HIV jest traktowane jak choroba przewlekła, gdyż przy regularnie przyjmowanym leczeniu i opiece medycznej HIV nie odbiera lat życia – mówi dr. n. społ. Magdalena Ankiersztejn-Bartczak, Prezes Zarządu Fundacji Edukacji Społecznej.

Jestem w ciąży i mam HIV. Gdzie szukać pomocy?

– Otrzymanie diagnozy HIV to trudny moment w życiu każdego człowieka – mówi dr. n. społ. Magdalena Ankiersztejn-Bartczak. – Szczególnie ważne jest wsparcie dla kobiet w ciąży – podkreśla.

Osoby zakażone wirusem HIV, także kobiety w ciąży, wsparcia mogą szukać w stowarzyszeniach i fundacjach. Jedną z nich jest Fundacja Edukacji Społecznej (FES).

 – Fundacja Edukacji Społecznej prowadzi infolinie tel. 0800 14 14 23, gdzie kobiety seropozytywne wspierają osoby zakażone i ich bliskich – mówi dr Ankiersztejn-Bartczak. – Jednocześnie prowadzimy współpracę z prawnikiem, psychologiem, ginekologiem oraz lekarzem chorób zakaźnych, dzięki czemu kobiety ze wszystkimi problemami mogą się do nas zgłosić – dodaje.

Na terenie Polski działa kilkanaście organizacji, adresy można znaleźć na stronie www.aids.gov.pl

Źródło:1. www.aids.gov.pl2. Opieka nad kobietą HIV-plus. Praktyczny poradnik dla lekarzy medycyny rodzinnej i innych specjalności, Praktyczny poradnik dla lekarzy medycyny rodzinnej i innych specjalności, pod. red. dr hab. n. med. Justyna D. Kowalska. Warszawa 2016, s. 913. Raport. Postawy kobiet w ciąży i planujących ciążę wobec testowania na HIV, Warszawa 20144. Wystąpienie Rzecznika Praw Dziecka do Ministra Zdrowia: www.brpd.gov.pl/sites/default/files/wyst_2016_07_01_mz.pdf5. FORUM HIV/AIDS-Plus i Minus: www.free4web.pl/3/2,55537,241837,5635589,0,Thread.html [Dostęp: 21.01.2019]

Monika Majewska