Serotonina: rola w organizmie. Objawy niedoboru serotoniny

Serotonina pełni w organizmie wiele ważnych funkcji. Pośredniczy w przekazywaniu sygnałów pomiędzy komórkami nerwowymi, jak i wpływa na agregację płytek krwi czy czynność przewodu pokarmowego. Jakie jeszcze zadania pełni serotonina? Co powoduje nadmiar lub niedobór serotoniny? Czemu służą leki, które wpływają na poziomy serotoniny w organizmie?

Spis treści

1. Serotonina: produkcja
2. Serotonina: funkcje
3. Serotonina: możliwe objawy niedoboru
4. Serotonina: możliwe objawy nadmiaru
5. Serotonina: wykorzystanie w lecznictwie
6. Serotonina: jak naturalnie zwiększyć jej poziom w organizmie?

Serotonina (inaczej 5-hydroksytryptamina, w skrócie 5-HT) należy do amin biogennych i jest ona uznawana jednocześnie za neuroprzekaźnik i hormon tkankowy. Dość ciekawa jest historia odkrycia tego związku - otóż w 1935 roku pozyskano ekstrakt z komórek jelitowych, w którym stwierdzono obecność różnych substancji. Początkowo sądzono, że obecną w nim aminą biogenną była adrenalina, później jednak zaobserwowano, że jest to jednak nieznana dotychczas substancja i nazwano ją enteraminą.

Serotonina: produkcja

Serotonina powstaje na drodze przemian jednego z aminokwasów - tryptofanu. Synteza serotoniny odbywa się poprzez hydroksylację tryptofanu do 5-hydroksytryptofanu, który następnie podlega dekarboksylacji i wtedy właśnie powstaje 5-hydrokstryptamina).

Serotonina kojarzona jest głównie z układem nerwowym. Jednak, mimo że faktycznie krążą w nim stosunkowo duże jej ilości, tak w rzeczywistości to nie tkanka nerwowa najbardziej obfituje w serotoninę. Największe jej ilości można bowiem znaleźć zupełnie gdzie indziej, bo w przewodzie pokarmowym.

W układzie pokarmowym serotonina produkowana jest przez komórki chromatofilne jelit, w układzie nerwowym miejscem syntezy tej substancji jest zaś zlokalizowane w obrębie pnia mózgu jądro szwu. Innymi jeszcze strukturami, które także zajmują się produkcją serotoniny, są szyszynka oraz płytki krwi.

Serotonina: funkcje

Na samym początku wspomniano, że serotonina jest jednym z neuroprzekaźników i rzeczywiście jest to jedna z podstawowych funkcji tej substancji - uczestniczy ona w przesyłaniu impulsów pomiędzy poszczególnymi komórkami nerwowymi.

Nie jest to jednak jedyny proces, w którym bierze udział ta właśnie amina biogenna - wśród innych zadań, które w organizmie ludzkim pełni serotonina, wymieniane są:

• wpływ na czynność przewodu pokarmowego

Wydzielana w jelitach serotonina przyspieszać może motorykę przewodu pokarmowego, co ma znaczenie chociażby wtedy, gdy człowiek spożyje jakąś niekorzystną dla siebie substancję - dzięki serotoninie i prowokowanej przez nie biegunce możliwe jest szybsze wydalenie takiej substancji; dodatkowo serotonina odpowiada również i za to, że odczuwamy nudności - wymioty, które mogą być ich skutkiem, również mogą służyć wydaleniu szkodliwych substancji z organizmu,

• wpływ na nasz nastrój

Serotonina bywa nazywana hormonem szczęścia - takie określanie tego związku wzięło się stąd, iż w różnych badaniach wykazywano już, iż ma ona związek z odczuwaniem przez nas szczęścia czy radości, oprócz tego donoszono już niejednokrotnie i o tym, że serotonina może redukować niepokój i lęk; różne narkotyki - m.in. MDMA oraz ecstasy - prowadzą do zwiększonego uwalniania serotoniny i to właśnie zjawisko może odpowiadać za pojawiające się po ich zażyciu uczucie przyjemności i inne doznania,

• udział w procesach krzepnięcia krwi

Po tym, gdy dojdzie do przerwania ciągłości tkanek i wystąpienia w obrębie ciała jakiejś rany, płytki krwi uwalniają różne mediatory, w tym również i serotoninę - amina doprowadza do obkurczenia naczyń krwionośnych, co ogranicza utratę krwi i sprzyja tworzeniu się czopa płytkowego.

Serotonina: możliwe objawy niedoboru

Podobnie jak z wieloma różnymi substancjami, tak i z serotoniną jest tak, że szkodzić może zarówno jej nadmiar, jak i niedobór.

Niedobór serotoniny jest najczęściej i skutkować on może bardzo różnymi nieprawidłowościami. Najbardziej znaną z nich jest depresja - wśród wielu teorii dotyczących przyczyn tego zaburzenia nastroju jedną z najpopularniejszych jest ta, według której z obniżeniem nastroju i innymi objawami depresji powiązane miałoby być obniżenie poziomu serotoniny w organizmie.

Niedobór serotoniny prowadzić może jednak nie tylko do pogorszenia nastroju - wśród innych możliwych objawów tego problemu wymieniane są:

• zwiększony apetyt (szczególnie na słodycze - po zjedzeniu słodkich przekąsek dochodzi bowiem do zwiększenia wydzielania serotoniny w organizmie)
• trudności z zasypianiem
• pogorszenie pamięci i koncentracji
• drażliwość
• obniżenie samooceny
• niepokój

Co jednak może być przyczyną deficytów serotoniny? Tego tak naprawdę nie wiadomo - chociażby w przypadku zaburzeń depresyjnych nie do końca jasne jest, czy niedobór serotoniny stanowi ich skutek czy też może jednak jest on przyczyną ich wystąpienia.

Serotonina: możliwe objawy nadmiaru

Tak jak różne dolegliwości mogą pojawiać się z powodu niedoboru serotoniny, tak i rozmaite problemy występować mogą u pacjentów, u których dojdzie do nadmiaru tego neuroprzekaźnika. Wśród objawów nadmiaru serotoniny wymienia się takie dolegliwości, jak przede wszystkim:

• dreszcze
• biegunka
• ból głowy
• nudności
• rozszerzenie źrenic
• podwyższenie temperatury ciała
• wzrost ciśnienia tętniczego krwi
• tachykardia
• drgawki

Dużo bardziej znane niż przyczyny niedoboru są zaś możliwe przyczyny nadmiaru serotoniny. Problem ten może być związany z zespołem serotoninowym - zaburzeniem, które może być skutkiem m.in. zażywania jednocześnie różnych leków wpływających na poziomy serotoniny w organizmie.

Inną jeszcze możliwą przyczyną nadmiaru serotoniny bywają rakowiaki - guzy, które produkować mogą tę substancję i wśród najczęstszych umiejscowień rakowiaków wymieniane są przede wszystkim jelito cienkie, wyrostek robaczkowy, oskrzela oraz okrężnica.

Serotonina: wykorzystanie w lecznictwie

Biorąc pod uwagę to, jak wiele różnych działań w organizmie człowieka wywiera serotonina, zapewne nie budzi zdziwienia to, że wpływ na jej poziomy w organizmie jest od wielu już lat wykorzystywany w medycynie.

Najbardziej znanymi preparatami, które wpływają na podwyższenie ilości serotoniny w ciele człowieka, są leki z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI). Wykorzystywane są one w leczeniu zaburzeń depresyjnych, ale również i u osób zmagających się z rozmaitymi zaburzeniami lękowymi.

Tak jak z pewnością leki przeciwdepresyjne są najbardziej znanymi preparatami wpływającymi na układ serotoninergiczny, tak nie są one jedynymi lekami, których działanie skupia się właśnie wokół niego.

Środki przeciwwymiotne - takie jak ondansetron - działają poprzez blokowanie receptorów serotoninowych.

Z kolei preparaty z grupy tryptanów, stosowane przez pacjentów cierpiących na migreny, łagodzą ten wyjątkowo nasilony rodzaj bólu głowy poprzez wpływ na poziomy serotoniny i poprzez zachodzące dzięki temu obkurczenie naczyń krwionośnych w ośrodkowym układzie nerwowym.

Sprawdź naturalne sposoby na podwyższenie poziomu serotoniny!  

Zobacz galerię 9 zdjęć

Serotonina: jak naturalnie zwiększyć jej poziom w organizmie?

Wpływać na poziom serotoniny w organizmie można z wykorzystaniem różnych farmaceutyków, ale nie tylko - dostępne są również i naturalne metody skutkujące zwiększeniem ilości tego neuroprzekaźnika w ludzkim ciele.

Można podjąć się prób zwiększenia udziału w diecie pokarmów, które są źródłami tej substancji, z których powstaje serotonina. Mowa o tryptofanie, który można znaleźć m.in. w jajkach, łososiu, orzechach czy serze, tofu oraz ananasie.

Pomocna bywa ekspozycja na światło słoneczne - fototerapia wykorzystywana zresztą bywa w leczeniu depresji sezonowej.

Podnosić poziom serotoniny w organizmie może również regularna aktywność fizyczna, jak i medytacja.

Zdecydowanie z kolei odradzić tutaj trzeba stosowanie różnych substancji psychoaktywnych, które skutkują nagłym wyrzutem serotoniny w organizmie.

Po przyjęciu rozmaitych narkotyków faktycznie pojawiać się może euforia i różne inne przyjemne doznania, ale później - ze względu na następujący po tym deficyt serotoniny - dochodzić może do pojawiania się nieprzyjemnych dolegliwości, które opisywano już wcześniej.

Zażywanie narkotyków jest zresztą związane z ryzykiem uzależnienia, w związku z czym po prostu lepiej ich unikać i chcąc podwyższyć poziomy serotoniny w swoim organizmie, najlepiej skorzystać jest z naturalnych służących temu metod.