Rezonans magnetyczny (MRI, MR): na czym polega? Wskazania i przebieg badania

Rezonans magnetyczny, nazywany także MRI lub MR, to nowoczesne i bardzo dokładne badanie, przedstawiające przekroje narządów wewnętrznych człowieka we wszystkich płaszczyznach. Jakie mogą być wskazania do wykonania rezonansu? Jak przygotować się do MRI i jak przebiega to badanie?

Spis treści

Otwarty i zamknięty rezonans magnetyczny
Rezonans magnetyczny - wskazania
Rezonans magnetyczny: przebieg badania
Rezonans magnetyczny z kontrastem
Rezonans magnetyczny: przeciwwskazania
Rezonans magnetyczny - czy jest bezpieczny?

Rezonans magnetyczny (inaczej MRI – z ang. magnetic resonance imaging) wykorzystuje magnetyczne właściwości atomów, z których składa się wszystko, także ludzkie ciało. Do wykonania badania potrzebne jest silne pole magnetyczne, fale radiowe oraz komputer zamieniający dane na obrazy. Wykorzystuje się wiele typów magnesów różniących się natężeniem wytwarzanego pola. Im większa moc magnesu, tym lepsze wyniki.

Jedynie aparaty wytwarzające bardzo silne pole magnetyczne pozwalają na wykonywanie spektroskopii, badań czynnościowych czy ultraszybkich badań naczyniowych.

Aby uzyskać dobry odbiór sygnału z ciała ludzkiego, system MRI musi być odizolowany od wszelkich zewnętrznych fal elektromagnetycznych. Dlatego aparat MRI umieszczony jest w tzw. klatce Faradaya.

Otwarty i zamknięty rezonans magnetyczny

Pod względem konstrukcyjnym wyróżnia się dwa rodzaje aparatów MRI:

rezonans magnetyczny otwarty - umożliwiający dostęp do pacjenta z trzech stron
rezonans magnetyczny zamknięty – pacjent umieszczany jest w tunelu magnesu

Rezonans magnetyczny - wskazania

Za pomocą rezonansu uzyskuje się bardzo dobre obrazy układu mięśniowego i szkieletowego, zwłaszcza kręgosłupa i otaczających go przestrzeni.

Sprawdza się też w diagnostyce nowotworów i procesów zapalnych. MRI bardzo dobrze uwidocznia naczynia krwionośne, jamy serca i mięsień sercowy. Umożliwia wykrycie elementów niewidocznych w badaniu RTG, np. szpiku kostnego. Szczegółowe wskazania do badania MRI to:

ze strony ośrodkowego układu nerwowego

choroby demielinizacyjne (np. stwardnienie rozsiane)
choroby otępienne (np. choroba Alzheimera)
nowotwory mózgu trudne do oceny w innych badaniach
ocena struktur okolicy przysadki mózgowej, oczodołu, tylnej części jamy czaszki (w tym diagnostyka udarów mózgu itp.)
guzy kanału kręgowego (rdzenia kręgowego)
ocena anatomiczna struktur kanału kręgowego
zmiany popromienne w ośrodkowym układzie nerwowym
zaburzenia neurologiczne o niewyjaśnionym pochodzeniu;

ze strony tkanek miękkich

guzy tkanek miękkich (zapalne, nowotworowe)
urazy tkanek miękkich (stawów, mięśni, więzadeł);

ze strony klatki piersiowej, śródpiersia i miednicy

guzy serca
choroby dużych naczyń
guzy płuc naciekające ścianę klatki piersiowej
nowotwory narządów rodnych u kobiet
nowotwory gruczołu krokowego u mężczyzn

Rezonans magnetyczny: przebieg badania

W zależności od typu urządzenia całkowita procedura może trwać 10-30 lub 30-90 minut. Pacjent jest umieszczany na wysuwanym stole w centrum skanera MRI. Powinien ułożyć się bardzo wygodnie, bo musi leżeć nieruchomo, żeby obraz nie był zniekształcony.

Jeśli z powodu choroby pacjent nie jest w stanie spokojnie leżeć, należy podać mu leki uspokajające lub nawet zastosować znieczulenie ogólne. Dla podniesienia komfortu wewnątrz tunelu zainstalowane jest dodatkowe oświetlenie oraz wentylacja.

Znajdujący się wewnątrz magnesu pacjent cały czas ma kontakt z personelem (przez mikrofon i kamerę telewizyjną). Każda sekwencja MRI trwa od 3 do 10 minut.

W tym czasie pacjent słyszy pukający dźwięk o natężeniu podobnym do wirującej pralki. Niekiedy na czas badania pacjent ma zakładane słuchawki tłumiące hałas. Gdy trzeba wykonać kilka obrazów, stół automatycznie przesuwa się na odpowiednią pozycję, ale pacjent cały czas trwa w bezruchu.

Rezonans magnetyczny z kontrastem

W niektórych przypadkach wstrzykuje się specjalny środek kontrastujący w celu poprawienia jakości obrazu. Zastosowanie kontrastu w rezonansie magnetycznym umożliwia nie tylko ocenę struktury, ale też funkcji tkanek i narządów.

Za jego pomocą bada się np. wydzielanie nerkowe, ogniska zapaleń, ukrwienie tkanek i narządów. Kontrasty MR są bezpieczne, mogą być stosowane nawet u pacjentów z alergią na kontrast używany w badaniach rentgenowskich.

Środki kontrastowe przeznaczone do badań MR nie wchodzą w interakcje z innymi lekami i są w całości wydalane.

Rezonans magnetyczny: przeciwwskazania

Bezwzględnym przeciwwskazaniem do wykonania badania jest wszczepiony rozrusznik serca. Wytwarzane przez aparat MRI pole magnetyczne może spowodować zakłócenia w pracy rozrusznika, co stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta.

Pacjent z rozrusznikiem nie może nawet wchodzić do pomieszczenia, w którym znajduje się magnes. Podobne zakłócenia spowodowane przez pole magnetyczne mogą wystąpić w pracy neurostymulatorów.

Ostrożność należy zachować w przypadku osób, które z powodu przebytego urazu mogą mieć metaliczne ciała obce, np. opiłki żelaza w obrębie oczodołów. Pole magnetyczne może spowodować przemieszczenie ciała obcego i uszkodzenie gałki ocznej. Gdy podejrzewa się obecność ciała obcego, wskazana jest wcześniejsza konsultacja okulistyczna i wykonanie zdjęć rentgenowskich.

Względnym przeciwwskazaniem do badania MRI jest antykoncepcyjna wkładka wewnątrzmaciczna (jeśli jest wykonana z metalu), sztuczna zastawka serca, protezy i klipsy naczyniowe oraz metaliczne implanty ortopedyczne: sztuczne stawy, druty, śruby, stabilizatory. Kobiety w ciąży koniecznie powinny poinformować o swoim stanie lekarza prowadzącego badanie.

Rezonans magnetyczny

Rezonans magnetyczny - czy jest bezpieczny?

Badanie jest całkowicie bezbolesne, nie powoduje żadnych reakcji biologicznych, nie wchodzi w interakcje ani nie zaburza przebiegu prowadzonego leczenia farmakologicznego.

Po jego zakończeniu można prowadzić samochód. Mimo że siła pola magnetycznego jest 20 000 razy większa niż pola magnetycznego Ziemi, nie ma szkodliwego wpływu na zdrowie badanego. W ciągu kilku ostatnich lat zostało przeprowadzonych około kilka milionów badań bez wystąpienia znanych efektów ubocznych.

Jeśli pacjent przyjmuje jakieś leki, o to, czy można je brać przed badaniem i po nim, musi zapytać lekarza kierującego na rezonans. Idąc na badanie, lepiej zrezygnować z makijażu (kosmetyki zawierają drobiny metali kolorowych) i lakieru do włosów, gdyż może to mieć wpływ na wytwarzanie obrazu.

Nie trzeba być na czczo. W pomieszczeniu, gdzie odbywa się badanie, temperatura może dochodzić do 25-26˚C, należy więc ubrać się lekko.

Nie zdejmuje się ubrania, ale pacjenci powinni zdjąć wszystkie przedmioty metalowe (nawet usuwalne protezy dentystyczne), bo mogą wpływać na tworzenie się obrazu. Należy też poinformować lekarza o metalowych implantach.