Rak pęcherza moczowego - przyczyny, objawy, leczenie

Rak pęcherza moczowego to jeden z częściej występujących nowotworów u osób starszych. Niestety, w Polsce rak pęcherza moczowego wykrywany jest zbyt późno, gdy szanse na wyleczenie są niewielkie. Dzieje się tak m.in. dlatego, że pacjenci bagatelizują jego pierwsze symptomy. Jakie są przyczyny i objawy raka pęcherza? Na czym polega leczenie?

Spis treści

1. Rak pęcherza moczowego - przyczyny i czynniki ryzyka
2. Rak pęcherza moczowego - objawy
3. Rak pęcherza moczowego - diagnoza
4. Rak pęcherza moczowego - leczenie
5. Rak pęcherza moczowego - kontrola po leczeniu
6. Rak pęcherza moczowego - jak mu zapobiec?

Rak pęcherza moczowego jest jednym z częstszych nowotworów występujących u starszych osób - w większości przypadków jest rozpoznawany po 55. roku życia. Diagnozę najczęściej słyszą mężczyźni, u których zapadalność na raka pęcherza moczowego jest czterokrotnie większa niż u kobiet. Stanowią oni 3/4 pacjentów z rakiem pęcherza moczowego.

Rak pęcherza jest w Polsce 5. pod względem częstości rozpoznawania nowotworem złośliwym u mężczyzn i 14. u kobiet - dotyka rocznie ponad 6 tys. Polaków. Ponad połowa z nich umiera.

Wyróżnia się dwa rodzaje nowotworu pęcherza moczowego - inwazyjny i nieinwazyjny. Inwazyjny rak pęcherza moczowego nacieka błonę mięśniową (mięśniówkę) pęcherza. Stanowi on 30 proc. wszystkich nowotworów pęcherza moczowego. Z kolei pozostałe 70 proc. stanowi nowotwór nieinwazyjny, czyli ten nienaciekający błony mięśniowej pęcherza.

Rak pęcherza moczowego - przyczyny i czynniki ryzyka

Głównym czynnikiem ryzyka jest palenie tytoniu (zwłaszcza palenie papierosów), gdyż substancje toksyczne obecne w nikotynie dostają się do krwi, a z niej - do nerek, z których trafiają do pęcherza moczowego wraz z moczem. Ryzyko wystąpienia nowotworu mogą zwiększać również niektóre substancje chemiczne, w szczególności u osób, które są pracownikami przemysłu skórzanego, gumowego, tekstylnego, metalowego, naftowego i mających bezpośredni kontakt z barwnikami.

Należy zaznaczyć, że ww. czynniki kancerogenne mogą zadziałać nawet po 30 latach od ekspozycji na nie. Oznacza to, że u osoby, która przez kilka lat paliła papierosy, a następnie, np. w wieku 30 lat, rzuciła palenie, w wieku 60 lat może się rozwinąć rak pęcherza moczowego.

Rak pęcherza moczowego - objawy

Najczęstszym objawem raka pęcherza moczowego jest krwawienie z moczem, czyli krwiomocz. Może (ale nie musi) on powodować ból w czasie oddawania moczu lub być bezbolesny, a także ustępować po pewnym czasie (jednak mimo to nowotwór dalej się rozwija). W moczu można także zauważyć obecność drobnych skrzeplin.

- Nawracający lub przewlekły krwiomocz jest zdecydowanie wskazaniem do wizyty u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, który pokieruje na specjalistyczne badania diagnostyczne - przekonuje w rozmowie z agencją informacyjną Newsrm.tv. prof. dr hab. Marek Sosnowski, kierownik Kliniki Urologicznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, konsultant krajowy w dziedzinie urologii. - Pacjent z kolei nie powinien zwlekać z wizytą u lekarza, nawet jeśli krwiomocz ustępuje - dodaje ekspert.

Objawami współtowarzyszącymi są:

• częste oddawanie moczu;
• pieczenie;
• uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza moczowego.

Są to więc objawy niespecyficzne dla raka pęcherza moczowego i towarzyszą również innym chorobom dróg moczowych, takim jak zapalenie czy kamica pęcherza moczowego.

Dopiero u osób z zaawansowanym rakiem pęcherza moczowego mogą wystąpić objawy związane z miejscowym postępem choroby, takie jak:

• ból w podbrzuszu;
• trudności w oddawaniu moczu;
• bóle okolicy lędźwiowej będące konsekwencją utrudnienia odpływu moczu;
• bezmocz;

oraz objawy związane z przerzutami odległymi (np. bóle kostne).

Rak pęcherza moczowego - diagnoza

W przypadku podejrzenia raka pęcherza moczowego chory powinien zostać skierowany na badanie usg oraz cytologię osadu moczu.

W przypadku złych wyników konieczne jest wykonanie cystoskopii, pozwalającej na obejrzenie pęcherza moczowego przez urządzenie optyczne zakładane przez cewkę moczową. Obecnie najbardziej skuteczna jest cystoskopia w świetle niebieskim, ponieważ pozwala na zobaczenie nawet niewielkich zmian nowotworowych (które nie są widoczne podczas cystoskopii w świetle białym).

Skuteczne rozpoznanie raka pęcherza moczowego jest kluczowe, ponieważ pozwala na rozpoczęcie odpowiedniego leczenia w początkowej fazie choroby, kiedy istnieje jeszcze możliwość całkowitego wyleczenia.

Czytaj również:

Rak pęcherza - co drugi chory umiera. Czy pakiet onkologiczny to zmieni?

Urostomia czyli inny sposób siusiania. Jak żyć z urostomią?

Cystoskopia - wziernikowanie pęcherza moczowego. Na czym polega to badanie?

Rak pęcherza moczowego - leczenie

Leczenie raka pęcherza moczowego zależy od stopnia zaawansowania nowotworu w chwili postawienia diagnozy, tzn. od tego, czy jest to rak inwazyjny (naciekający), czy nieinwazyjny (nienaciekający). Niestety, obecnie w Polsce nowotwór pęcherza moczowego jest wykrywany zbyt późno, bo już w zaawansowanym stadium rozwoju.

Metodą leczenia nowotworu nienaciekającego błony mięśniowej pęcherza moczowego jest elektroresekcja przezcewkowa guza (tzw. TURBT), polegająca na wycięciu zmiany oraz tkanek z dna i obrzeża resekcji. Jeśli badanie histopatologiczne materiału tkankowego wykazuje guz z grupy umiarkowanego lub dużego ryzyka, bądź jeśli wynik tego badania pod względem oceny stopnia zaawansowania nowotworu nie jest pewny, po upływie 4-6 tygodni od pierwszej TURBT wykonuje się ponowną resekcję przezcewkową obszaru zajętego resekcją pierwotną (re-TUR).

Rak naciekający błonę mięśniową pęcherza stanowi wskazanie do radykalnego wycięcia pęcherza (cystektomii radykalnej). Po jego usunięciu tworzony jest zastępczy pęcherz jelitowy lub tzw. urostomia (wstawka jelitowa z odprowadzeniem moczu na skórę). Część chorych z zaawansowanym nowotworem wymaga często uzupełniającej chemioterapii lub naświetleń.

Rak pęcherza moczowego - kontrola po leczeniu

Rak pęcherza moczowego ma tendencję do nawrotów i postępowania. Systematyczna kontrola powinna być wykonywana co 3 miesiące przez pierwsze dwa lata od zakończenia leczenia, a następnie co 6 miesięcy przez kolejne 3 lata. Taka obserwacja jest prowadzona przez całe życie chorego, ponieważ w przypadku nowotworu pęcherza moczowego nawroty z progresją są możliwe do końca życia.

Rak pęcherza moczowego - jak mu zapobiec?

Aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka pęcherza moczowego, należy przestrzegać kilku podstawowych zasad:

• nie palić tytoniu
• kontrolować i utrzymywać prawidłową wagę ciała;
• stosować właściwą dietę;
• być aktywnym fizycznie.

Monika Majewska

Konsultacja: Prof. dr hab. n. med. Piotr Chłosta, urolog, prezes Polskiego Towarzystwa Urologicznego