Przedwczesne oddzielanie się łożyska

Przedwczesne oddzielanie się łożyska to jeden ze stanów nagłych w położnictwie, który należy kojarzyć z dużym krwotokiem i niepewnym rokowaniem dla zdrowia i życia matki oraz dziecka. W większości sytuacji problem dotyczy łożyska prawidłowo usadowionego, chociaż eksperci próbują doszukać się związku łożyska przodującego brzeżnie lub centralnie z omawianą patologią.

Spis treści

1. Przedwczesne oddzielenie się łożyska: przyczyny
2. Objawy przedwczesnego oddzielenia się łożyska
3. Powikłania przedwczesnego oddzielania się łożyska
4. Postępowanie przy przedwczesnym odklejaniu się łożyska

Terminem przedwczesne oddzielanie się łożyska określamy sytuację, w której dochodzi do całkowitego lub częściowego oddzielania się fragmentów łożyska od ściany macicy, przed urodzeniem dziecka, czyli także podczas porodu, ale po ukończonym 24 tygodniu ciąży. Należy nadmienić, że podczas porodu są pewne etapy, a dokładnie zachowana jest pewna kolejność. W pierwszym etapie rodzi się dziecko, a dopiero później łożysko. Nie ma znaczenia czy jest to poród drogami i siłami natury czy operacyjny, poprzez cięcie cesarskie. Dlatego przedwczesne oddzielanie się łożyska - przed narodzinami dziecka - jest patologią i wiąże się z wysokim odsetkiem śmiertelności, zwłaszcza wśród noworodków.

Zdecydowanie największym problemem przy przedwcześnie oddzielającym się łożysku jest współtowarzyszące obfite krwawienie. Źródło ma miejsce pomiędzy ścianą macicy a płytą łożyska od strony matczynej. Dochodzi w tym miejscu do powstania krwiaka. Powiększający się krwiak naturalnie zwiększa przestrzeń pomiędzy macicą a łożyskiem, co znacznie upośledza wymianę tlenu czy substancji odżywczych. Bardzo ważne, aby mieć świadomość istnienia dwóch form krwawienia. W postaci jawnej, krew wydostaje się na zewnątrz, natomiast w formie ukrytej, trudniejszej do rozpoznania krew nie wydostaje się na zewnątrz, ale sukcesywnie przesącza w stronę mięśnia macicy, czego konsekwencją jest udar macicy.

Przedwczesne oddzielenie się łożyska: przyczyny

Do czynników relatywnie zwiększających prawdopodobieństwo przedwczesnego oddzielania się łożyska zalicza się:

• nadciśnienie tętnicze, które powoduje uszkodzenie naczyń krwionośnych łożyska a w dalszej kolejności krwiaka, będącego czynnikiem wyzwalającym proces odklejania się łożyska
• ciąża wielopłodowa predysponuje do występowania łożyska o większych rozmiarach niż w ciąży pojedynczej, co zwiększa ryzyko nieprawidłowego zagnieżdżenia
• nikotynizm w ciąży, który może powodować zmiany w ścianie naczyń krwionośnych, zaburzona perfuzja a bezpośredni wpływ na powstanie zmian wstecznych w łożysku
• obciążony wywiad położniczy, zwłaszcza w sytuacji rozpoznania omawianej patologii w poprzedniej ciąży, co nakłada na położniku obowiązek zachowania szczególnej ostrożności względem takiej pacjentki przez cały okres ciąży
• wieloródka (>3 porody w wywiadzie)

Objawy przedwczesnego oddzielenia się łożyska

Natychmiastowa interwencja wynika z szybkiego rozpoznania. Podejrzenie omawianej patologii można wysunąć na podstawie objawów:

• dolegliwości bólowe podbrzusza o stałym nasileniu, aczkolwiek narastającym natężeniu
• zaburzenia odczuwana ruchów płodu – dziecko zbyt aktywne lub mało ruchliwe
• napinanie się mięśnia macicy
• obfite krwawienie będące pierwszym sygnałem, który zawsze powinien nakłonić pacjentkę do poszukania pomocy u specjalisty. Ilość utraconej krwi może być różna i zależy od rodzaju krwawienia. Należy podkreślić, iż nadmierna utrata krwi wiąże się ściśle z dużym ryzykiem rozwoju wstrząsu - najczęściej jest to wstrząs hipowolemiczny. Najbardziej charakterystyczne objawy to: blada, wilgotna i zimna skóra pacjentki.

Powikłania przedwczesnego oddzielania się łożyska

Zdecydowanie największe powikłania są związane z obfitym krwawieniem i znaczną utratą krwi, co może doprowadzić do śmierci matki oraz dziecka. U matki może pojawić się ponadto martwica niedokrwienna macicy, wynikająca z powiększenia rozmiarów organizującego się krwiaka, który uciska na narządy miednicy mniejszej, powodując ich niedotlenienie. Zawsze trzeba pamiętać o rzadkim, aczkolwiek okresowo pojawiającym się powikłaniu jakim jest zespół Sheehana, który przejawia się niedoczynnością przysadki mózgowej. Przebieg tego zespołu jest piorunujący. Szybko dochodzi do niedokrwienia gruczołu, a także zmian martwiczych, co upośledza prawidłowe funkcjonowanie przysadki. Zawsze nadmierna utrata krwi niesie zwiększone ryzyko zespołu wykrzepiania wewnątrznaczyniowego, który niestety prowadzi w większości przypadków do zgonu.

Postępowanie przy przedwczesnym odklejaniu się łożyska

Ostateczne rozpoznanie jest ustalane dopiero po operacji. Natomiast uprzednio mogą pojawiać się dolegliwości sugerujące ten stan rzeczy. Są to objawy zagrożenia życia matki i dziecka, obfite krwawienie z dróg rodnych co jest wskazaniem do natychmiastowego cięcia cesarskiego. Postępowanie wyczekujące dedykowane jest jedynie w sytuacjach ciąż niedonoszonych, aby zmniejszyć powikłania skrajnego wcześniactwa. W takich sytuacjach obowiązuje reżim łóżkowy, intensywny nadzór nad płodem, a dokładniej ocena jego dobrostanu. Należy zadbać o rozwój płuc poprzez podaż leków stymulujących dojrzewanie układu oddechowego – kurs steroidoterapii prenatalnej.