Miażdżyca - objawy, skutki, profilaktyka i leczenie arteriosklerozy

Miażdżyca to podstępna choroba. Zwykle zaczyna się niewinnie: szybciej się męczymy, często bolą nas nogi, mamy kłopoty z koncentracją i zapamiętywaniem. Ale nieleczona arterioskleroza może się skończyć zawałem serca, udarem mózgu, amputacją nogi. Dlatego tak ważna jest profilaktyka miażdżycy i kontrolowanie poziomu cholesterolu.

Spis treści

1. Podstępna blaszka miażdżycowa
2. Objawy miażdżycy
3. Skutki miażdżycy
4. Miażdżyca: badania
5. Leki i zabiegi stosowane przy miażdżycy

Miażdżyca (arterioskleroza) zaczyna się już u nastolatków. Każdy nasz narząd opleciony jest siecią naczyń krwionośnych. To nimi do wszystkich tkanek dociera życiodajna krew niosąca składniki odżywcze, które zapewniają prawidłową pracę całego organizmu. Zdrowe tętnice przypominają gładkie elastyczne rurki. Kurczą się i rozszerzają, co zapewnia swobodny przepływ krwi. Niestety, z wiekiem naczynia twardnieją. Na ścianach tętnic odkładają się cząsteczki tłuszczu, białka i sole wapienne. Proces ten zaczyna się już w wieku kilkunastu lat.

Podstępna blaszka miażdżycowa

W naszej krwi krążą cząsteczki cholesterolu. Jest to związek tłuszczowy, który przypomina miękki wosk. Wątroba produkuje go ok. 2 gramów na dobę. Znacznie większe ilości dostarczamy organizmowi wraz z jedzeniem. Cholesterol potrzebny jest nam m.in. do dobrego trawienia, do wydzielania hormonów (głównie płciowych) oraz do produkcji i przyswajania witaminy D.

Jeśli we krwi krąży zbyt dużo cholesterolu (zwłaszcza tego o niskiej gęstości, czyli LDL), odkłada się on w ścianach tętnic w postaci tzw. złogów, inaczej blaszki miażdżycowej. Zwężają one i usztywniają naczynia. Proces ten nazywany jest miażdżycą (arteriosklerozą). Choć złogi cholesterolowe mogą się pojawić w każdej tętnicy, najczęściej powstają w wieńcowych serca, szyjnych, które zaopatrują mózg w krew oraz tętnicach doprowadzających krew do nóg.

Objawy miażdżycy

Wzrost ilości cholesterolu we krwi lub nieprawidłowa proporcja jego frakcji zwykle przez długi czas nie daje żadnych niepokojących objawów. Dopiero gdy nasze tętnice zwężone są co najmniej o połowę, zauważamy, że coś jest nie tak: łatwiej się męczymy, możemy mieć trudności z koncentracją i zapamiętywaniem.

W bardzo rzadkich przypadkach złogi cholesterolowe odkładają się w skórze i widać je jako żółte zgrubienia, zwykle w okolicy powiek, w zgięciu łokcia, pod piersiami. Mogą się też tworzyć w postaci guzków na ścięgnach nadgarstków i ścięgnie Achillesa.

Skutki miażdżycy

Na skutek osadzania się blaszki miażdżycowej naczynia krwionośne zwężają się i krew ma coraz większe trudności, by się przez nie przecisnąć. Serce, które działa jak pompa, przyspiesza pracę i krew płynie szybciej. Dzięki temu do poszczególnych narządów dociera tyle krwi, ile trzeba, ale jednocześnie jest to nadmierny wysiłek dla samego serca.

Mięsień rozrasta się więc, żeby sprostać zadaniu i... domaga się większej porcji utlenowanej, odżywczej krwi. Tymczasem zwężone blaszką miażdżycową tętnice wieńcowe są zbyt wąskie, by rozrośnięty mięsień dostał tyle krwi, ile potrzebuje. Dochodzi do niedotlenienia serca. Powoduje to bóle w klatce piersiowej zwane wieńcowymi (tzw. dusznicę bolesną). Z czasem ból taki pojawia się nawet po niewielkim wysiłku. 

W zaawansowanej miażdżycy złogi cholesterolowe mogą zajmować więcej niż połowę przekroju naczynia. Pod wpływem np. podwyższonego ciśnienia wewnętrzna ściana naczynia może pękać. Szybko sklejające się w miejscu pęknięcia płytki krwi tworzą skrzep, który w każdej chwili może się oderwać od ścianki i z krwią popłynąć np. w kierunku serca (dochodzi wtedy do zawału), mózgu (dochodzi do udaru), płuc (powstaje zator).Na skutek miażdżycy zarostowej tętnic często dochodzi także do znacznego niedokrwienia nóg. Może to doprowadzić do martwicy części tkanek. Powstają wówczas niegojące się owrzodzenia, które w skrajnych przypadkach mogą być przyczyną amputacji nogi.

Miażdżyca: badania

Niestety, nie ma jednego specjalistycznego badania, które pozwoliłoby z całą pewnością potwierdzić miażdżycę. Gdy w tętnicach jest już bardzo dużo blaszki miażdżycowej, można ją wykryć za pomocą USG. Na monitorze widać wtedy poszerzenie oraz pogrubienie ścian naczyń. Przydatne jest badanie USG z przystawką Dopplera, dzięki któremu lekarz może ocenić zaburzenia przepływu krwi przez naczynia.  

Stan tętnic wieńcowych pozwala ocenić tomografia komputerowa i koronarografia. Ryzyko zagrożenia miażdżycą można też oszacować, badając poziom całkowitego cholesterolu, jego frakcji LDL (złej) i HDL (dobrej) oraz stężenie triglicerydów we krwi.

Leki i zabiegi stosowane przy miażdżycy

By obniżyć poziom cholesterolu, lekarze zalecają odpowiednie leki. Z preparatów nowszej generacji mają do dyspozycji fibraty, które podnoszą poziom dobrego cholesterolu (np. lipanthyl, lipostat, bezamidin) i statyny (np. vasilip, zocor), które obniżają poziom złego cholesterolu oraz triglicerydów, a podnoszą stężenie dobrego.

Statyny przyczyniają się do spowolnienia, a nawet cofania się zmian miażdżycowych w tętnicach wieńcowych. Bywa jednak, że leki to zbyt mało, by uratować nas np. przed zawałem serca czy udarem mózgu. Czasem lekarze muszą zastosować radykalne środki:

• Balonikowanie. Przez niewielkie nacięcie (najczęściej w pachwinie) wprowadza się cewnik do tętnicy. Jego ruchy lekarz śledzi na monitorze. Gdy cewnik dotrze do miejsca największego zwężenia, specjalny balonik wprowadzony przez cewnik zwiększa swoją objętość i w ten sposób kruszy złogi cholesterolowe. Okruchy wyciąga się cewnikiem na zewnątrz i tętnica się rozszerza.
• Stenty. Żeby tętnica nie zarastała na nowo blaszką miażdżycową, umieszcza się w jej wnętrzu tzw. stent. To krótka rurka wykonana z cienkiej siateczki. Często stenty nasącza się specjalnymi substancjami (np. rapamycyną), by na siatce nie osadzała się blaszka miażdżycowa.
• By passy. Jeżeli nie udaje się udrożnić tętnicy, niezbędny bywa zabieg tzw. pomostowania. Pobiera się fragment zdrowej żyły, np. z nogi pacjenta, i wszywa się jednym końcem powyżej, a drugim poniżej przeszkody (czyli nagromadzenia blaszki miażdżycowej) blokującej przepływ krwi. Po zabiegu pomostowania drożnym by-passem krew będzie wartko płynąć.

Wypróbuj

Autor: Time S.A

Pamiętaj, że odpowiednio dobrana dieta pomoże obniżyć ciśnienie krwi. Skorzystaj z JeszCoLubisz - innowacyjnego systemu dietetycznego Poradnika Zdrowie i ciesz się indywidualnie dobranym planem oraz stałą opieką dietetyka. Zadbaj o swoje zdrowie i zmniejsz ryzyko chorób układu krążenia.

Dowiedz się więcej

2,00 zł

Kup teraz

ABS, dieta na płaski brzuch - e-poradnik

Z poradnika dowiesz się:

• co jeść, by osiągnąć wymarzony rezultat
• które produkty są zakazane
• dlaczego wystarczy ćwiczyć co drugi dzień