KREW PĘPOWINOWA - lekarstwo na wiele chorób

Krew pępowinowa to nieoceniony skarb, który w przyszłości może uratować życie dziecka lub jego rodzeństwa. Dzięki zawartym w niej komórkom macierzystym leczy się kilkadziesiąt chorób, przede wszystkim nowotworowych, dlatego wiele osób decyduje się na przechowywanie jej w bankach. Sprawdź, na jakie choroby pomaga krew pępowinowa i jakie są argumenty za i przeciw przechowywania krwi pępowinowej.

Spis treści

1. Krew pępowinowa - do leczenia jakich chorób jest przydatna?
2. Jak wybrać bank krwi pępowinowej?
3. Pobranie i badania
4. Odstąpienie od umowy

Krew pępowinowa to źródło komórek macierzystych. Komórki macierzyste płodu są niezwykłe, można powiedzieć - nieśmiertelne. Nazywa się je komórkami wielopotencjalnymi, bo mają zdolności do samoodnowy i różnicowania, czyli dają początek wszystkim tkankom organizmu - nerwowej, kostnej, mięśniowej, łącznej oraz krwinkom. Dzielą się w trakcie rozwoju płodu. Z jednej połowy powstaje komórka wyspecjalizowana (np. mięśnia sercowego, wątroby, skóry, nerwu czy płytka krwi), a z drugiej – kolejna macierzysta, która jest przechowywana przez organizm w tzw. puli zapasowej i może się przekształcić w dowolną komórkę. Po narodzinach ten sam rodzaj komórek, tylko mniej zdolnych do przekształcania się, jest obecny w szpiku kostnym i krwi obwodowej.

Po przeszczepieniu komórki macierzyste namnażają się. Co ważne, prawie nigdy nie atakują komórek biorcy, nie dochodzi więc do odrzucenia przeszczepu. Jest to szczególne istotne przy ratowaniu chorych na białaczki. Wprowadzanie ich do organizmu jest bezpieczne, bo mają jeszcze jedną zaletę – nie są nośnikiem chorób nowotworowych, które mogą się rozwijać w trakcie życia człowieka na skutek oddziaływania np. środowiska lub pod wpływem zdeformowanych genów.

Najwięcej komórek macierzystych znajduje się w ludzkich embrionach, ale pozyskiwanie ich z płodów, np. w wyniku aborcji, nie może być akceptowane bez zastrzeżeń. Drugim źródłem może być krew pępowinowa. Do niedawna była niszczona w szpitalach wraz z łożyskiem i pępowiną.

Krew pępowinowa - do leczenia jakich chorób jest przydatna?

Pierwszy udany przeszczep komórek macierzystych z krwi pępowinowej przeprowadzono w 1988 roku. Dawcą była nowo narodzona dziewczynka, a biorcą jej pięcioletni brat chory na niedokrwistość Fanconiego (wrodzona choroba krwi prowadząca do rozwoju ostrej białaczki szpikowej). To zapoczątkowało stosowanie krwi w leczeniu chorób tkanki krwiotwórczej i układu odpornościowego u dzieci. Do dziś takich przeszczepów dokonano ponad 4 tysiące, u dzieci i dorosłych. Przeszczepem komórek macierzystych można leczyć blisko 70 chorób:

• nowotwory złośliwe: ostre białaczki, chłoniaki
• anemie złośliwe
• ciężki złożony niedobór odporności
• osteoporozę
• niektóre postaci udarów mózgu, wad serca

Trwają intensywne próby wykorzystania tych komórek do zwalczania takich chorób jak choroba Alzheimera i choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane, cukrzyca oraz niektóre choroby autoimmunologiczne i choroby dziedziczne. Naukowcy sądzą, że będą "wypełniać" tymi komórkami uszkodzone fragmenty narządów wewnętrznych, np. wątroby czy mięśni. Najprawdopodobniej stanie się to również podstawą terapii po wylewach i zawałach. Być może uda się w ten sposób odtwarzać fragmenty rdzenia kręgowego i innych organów. To nadzieja dla wszystkich poszkodowanych w wypadkach.

Jak wybrać bank krwi pępowinowej?

Adresy banków krwi pępowinowej można otrzymać np. w klinikach położniczych i szkołach rodzenia. Nie należy jednak spieszyć się z decyzją. By wybrać najlepszy bank, warto rozważyć kilka kwestii, nie tylko koszty.

• Wiarygodność banku. Rodzice powinni poznać dotychczasowe doświadczenie placówki w pracach nad komórkami macierzystymi. Szanujące się banki na stronach internetowych chwalą się swoimi osiągnięciami. Zazwyczaj dysponują broszurami dla rodziców, tłumaczącymi przystępnym językiem zasady pobierania i przechowywania krwi. Organizują również na życzenie spotkania z ekspertami. Zbytni nacisk na szybkie podpisanie umowy może sugerować, że chodzi tylko o zdobycie kolejnego klienta. Ważne jest danie czasu na zastanowienie i udzielanie wyczerpujących informacji, także na temat dorobku naukowego pracowników.
• Warunki umowy. Dobrze skonstruowana umowa chroni interesy obu stron i daje im pisemne gwarancje zadośćuczynienia w przypadku odstąpienia od niej lub niedotrzymania jej warunków. Powinna zawierać zapis dotyczący ilości pobranej krwi, której nie może być mniej niż 40 ml, bo wtedy trudno wyizolować tyle komórek, by w przyszłości mogły być użyte do leczenia. Mimo to na wyraźne pisemne życzenie rodziców deponuje się mniejszą ilość, bez gwarancji. Zwykle z pępowiny uzyskuje się 70–80 ml.
• Jeśli bank nie zapewnia ubezpieczenia na wypadek zniszczenia komórek, lepiej poszukać innego.
• Po podpisaniu umowy rodzice wpłacają zaliczkę około 500 zł na pokrycie kosztów pobrania, transportu i badań laboratoryjnych (w niektórych bankach prywatnych płaci się od razu całą kwotę). Otrzymują zestaw pobraniowy, który muszą zabrać ze sobą na porodówkę.
• Zestaw pobraniowy, składający się z dwóch części:

- specjalnego przyrządu z woreczkiem, umożliwiającego pobieranie krwi w układzie zamkniętym. Woreczek zawiera środek zapobiegający krzepnięciu. Zestaw zamknięty świadczy o klasie banku i jakości stosowanych w nim procedur medycznych. Używanie strzykawki, a następnie przelewanie krwi do woreczka nie zapewnia sterylności.

- czterowarstwowego styropianowego pojemnika termoizolacyjnego z substancjami stabilizującymi temperaturę (może być pokojowa). Na wieku pudełka znajduje się rejestrator, który zapisuje jej zmiany od chwili pobrania do momentu dostarczenia krwi do laboratorium. Zapewnia to pełną kontrolę warunków transportu.

• Transport krwi. Komórki macierzyste są najbardziej żywotne między 24 a 36 godziną od pobrania. Tylko w tym czasie można krew przewieźć i przebadać oraz zamrozić komórki. Dlatego jest ważne, w jakich warunkach przewozi się krew. Odpowiada za to bank.

Pobranie i badania

• Krew pępowinową pobiera się bezboleśnie. Zabieg jest bezpieczny. Trwa około pięciu minut. Dokonuje go położna lub lekarz zaraz po odcięciu pępowiny; przy cesarskim cięciu - tuż po wydobyciu łożyska. Szpital oraz położna lub lekarz muszą mieć umowę z bankiem. Inaczej nikt nie pobierze krwi.
• Woreczek z pobraną krwią jest pakowany do termoizolacyjnego pojemnika.
• Szpital informuje bank o przygotowaniu krwi, a bank zleca jej przewiezienie do laboratorium. Kurier zabiera do badania także próbkę krwi matki.
• W laboratorium krew zostaje podzielona na kilka tzw. próbek pilotażowych i porcję podstawową, która musi być dość szybko zamrożona po wyizolowaniu z niej komórek macierzystych. Z części próbek pilotażowych wykonuje się morfologię, badania żywotności leukocytów, wirusologiczne i bakteriologiczne. Reszta będzie wykorzystana przy analizie przydatności krwi dla krewnych dziecka.
• Pojemniki umieszcza się w komorze wypełnionej oparami ciekłego azotu o temperaturze -196 st. C. W takich warunkach komórki przez dziesiątki lat nie tracą swoich właściwości.
• Wykonanie wszystkich badań trwa co najmniej dwa tygodnie. Jeżeli wyniki świadczą o zdrowiu matki i dziecka, rodzice wnoszą opłatę i dostają certyfikat zdeponowania krwi pępowinowej dziecka.
• Przechowywana w banku krew jest oznaczona numerem identyfikacyjnym, który wcześniej umieszczono także na każdym elemencie zestawu pobraniowego i w dokumentacji. Dzięki temu pomyłka lub zamiana próbek jest niemożliwa. Gdy zajdzie potrzeba użycia krwi do leczenia, bank dostarczy ją do szpitala.

Odstąpienie od umowy

• Gdyby po wykonaniu badań okazało się, że krew jest zakażona jakimś wirusem, stosuje się dwa rozwiązania. Pierwsze to odstąpienie od umowy. Wtedy rodzice nie wnoszą opłaty lub jest ona im zwracana (tracą tylko zaliczkę). Rozwiązanie drugie – jeśli wirus nie jest śmiertelny, można przechować próbkę w tzw. izolatce. W niektórych sytuacjach dla ratowania życia przeszczepia się krew niepełnowartościową. Gdy bank dopuszcza możliwość przechowywania takiej krwi, rodzice muszą podpisać oświadczenie, że biorą odpowiedzialność za konsekwencje użycia jej do leczenia.
• Jeśli dziecko umiera podczas porodu, umowa traci ważność. Rodzicom zwraca się wpłacone pieniądze.
• Gdyby dziecko zmarło po kilku latach, rodzice mają obowiązek powiadomić o tym bank i zdecydować, czy chcą dalej przechowywać krew dla siebie lub innych dzieci, czy też ma być ona zniszczona.

Uwaga!

W wielu prywatnych bankach pobranie i przechowywanie komórek macierzystych z krwi pępowinowej dziecka, którego starsze rodzeństwo choruje na białaczkę, jest bezpłatne.