Kości - rodzaje i budowa

Kości zbudowane są ze składników organicznych jak i nieorganicznych, co zapewnia im wytrzymałość, sztywność oraz odporność na urazy. W ludzkim ciele znajduje się 206 kości, które są niezbędne do poruszania się, ochrony delikatnych narządów wewnętrznych, takich jak mózg, czy produkcji elementów morfotycznych krwi.

Spis treści

1. Kości - rodzaje kości
2. Kości - budowa wewnętrzna
3. Kości - skład kości
4. Kości - szpik kostny
5. Kości - okostna
6. Kości - unaczynienie i unerwienie kości
7. Kości - funkcje

Kości - rodzaje kości

Wyróżniamy:

• kości długie
• kości krótkie (ich dlugość jest równa szerokości)
• kości płaskie
• kości nieregularne
• trzeszczki

Kość długa ma jeden wymiar - długość - znacznie większy od wymiarów pozostałych tj. szerokości i grubości. Przykładem kości długiej jest:

• kość ramienna
• kość udowa
• kości przedramion
• kości podudzia

Kość długa składa się z trzonu oraz z dwóch końców, które w młodym wieku zwane są nasadami i oddzielone są od trzonu pasmami chrząstki, dzięki czemu kość może wzrastać na długość. Po zakończeniu wzrostu chrząstka zanika. Na nasadach kości znajdują się powierzchnie stawowe. Dzięki ich różnorodnym kształtom i wpukleniom mogą tworzyć stawy i stanowić miejsce przyczepu więzadeł i ścięgien mięśni.

Kości krótkie przypominają bryły o kształcie prostopadłościanu, mające wszystkie wymiary podobne. Należą do nich kości stępu i większość kości nadgarstka.

Kości różnokształtne stanowią grupę kości o nieregularnym kształcie. Przykładem są kręgi i kość klinowa.

Kości pneumatyczne zawierają zatoki wypełnione powietrzem, dzięki czemu są lżejsze. Znajdują się w czaszce.

Na powierzchni kości znajduje się wiele tworów, które służą głównie połączeniom z innymi elementami układu ruchu. Wyróżniamy:

• guz, guzek, guzowatość
• kłykieć, nadkłykieć, grzebień, kolec, wyrostek, wzgórek
• dół, dołek, bruzda
• otwór, kanał, szczelina

Kości - budowa wewnętrzna

Kości zbudowane są z istoty kostnej zbitej oraz istoty kostnej gąbczastej.

Istota zbita występuje przede wszystkim w nasadach kości długich, a także we wnętrzu kości płaskich, krótkich i różnokształtnych. Tworzy przede wszystkim ramiona długich dźwigni w szkielecie - buduje trzony kości długich.

Istota zbita oglądana pod mikroskopem charakteryzuje się złożoną budową. Składa się z systemów Haversa - osteonów.

Osteon to układ 4-20 blaszek kostnych. Większe blaszki obejmują coraz mniejsze, a na środku znajduje się kanał Haversa. Między blaszkami występują komórki kostne - osteony. Taka budowa zapewnia kości dużą wytrzymałość.

Istota gąbczasta tworzy beleczki kostne, między którymi zawarte są jamki. Układ beleczek jest stały dla tych samych kości i odtwarza się po złamaniu. Kość ma dużą odporność na ściskanie i rozciąganie, jednak nie na zginanie. Wskutek czego dochodzi do złamań.

Kości - skład kości

W skład tkanki kostnej wchodzą:

• istota międzykomórkowa składająca się
• z części organicznej - osteoidu stanowiącej około 25% masy tkanki
• części nieorganicznej- soli mineralnych stanowiącej około 60-70% masy tkanki

• komórki:
• osteoblasty
• osteocyty
• osteoklasty

które stanowią około 5% masy tkanki kostnej

Kości - szpik kostny

Szpik kostny jest miękką tkanką wypełniającą wnętrze kości.

Rozróżniamy:

• szpik kostny żółty składający się głównie z komórek tłuszczowych, którego zawartość wraz z wiekiem każdego osobnika wzrasta - ten rodzaj szpiku nie bierze udziału w tworzeniu elementów morfotycznych krwi
• szpik kostny czerwony, który jest miejscem powstawania erytrocytów, leukocytów, trombocytów

U dziecka szpik kostny czerwony wypełnia wszystkie kości. Z biegiem czasu czerwony szpik przekształca się w żółty w taki sposób, że u osób dorosłych czerwony szpik kostny występuje jedynie w kościach płaskich:

• mostku
• trzonach kręgów
• żebrach
• łopatkach
• w nasadach kości długich

Czytaj też: Szpik kostny - tam, gdzie powstaje krew

Kości - okostna

Okostna to włóknista błona otaczająca kość od zewnątrz. Składa się z dwóch warstw: zewnętrznej i wewnętrznej.

Warstwa wewnętrzna, która przylega do powierzchni kości ma właściwości kościotwórcze i regeneracyjne. Występujące w niej osteoblasty wpływają na wytwarzanie nowych warstw kości- kość wzrasta na długość lub wypełnia się szczelina złamania.

Okostna jest silnie unerwiona. Duża wrażliwość na ból wynika z obecności włókien czuciowych. Nerwy wnikają do wnętrza kości przez otwory odżywcze.

Kości - unaczynienie i unerwienie kości

Kości długie unaczynione są przez różnego typu tętnice:

• odżywcze
• okostnowe trzonu
• nasadowe
• przynasadowe

Żyły kości towarzyszą tętnicom.

Kości - funkcje

Kości spełniają różnorodne funkcje:

• tworzą rusztowanie, czyli podporę ciała nadając mu kształt i wielkość
• są biernym narządem ruchu, poruszanym dzięki połączeniom z mięśniami
• stanowią magazyn wapnia i fosforu
• ochraniają ważne narządy, na przykład kości czaszki - mózgowie, kości kręgosłupa (kręgi), rdzeń kręgowy

Natalia Młyńska