Jod - właściwości, objawy nadmiaru i niedoboru

2022-01-10 14:22

Kobieta przygotowuje jajecznicę. — Autor: Getty Images

Jod to pierwiastek, który pełni ważne funkcje w organizmie. Zarówno nadmiar, jak i niedobór jodu jest groźny dla zdrowia. Szczególnie niebezpieczny jest ten ostatni.

Spis treści

Jod - właściwości
Objawy i skutki niedoboru jodu
Jod - objawy i skutki nadmiaru
Jod - dawkowanie
Jod w jedzeniu

Jod wzbogaca sól, która znajduje się w polskich sklepach (tzw. sól jodowana). Obowiązek jodowania soli w naszym kraju wprowadzono w 1997 roku, by zapobiec negatywnym skutkom niedoboru tego pierwiastka.

Jak uratować przesolone danie?

Jod - właściwości

Jod jest niezbędny do produkcji hormonów tarczycy: tyroksyny (T4) i jej aktywnej formy trójjodotyroniny (T3). Od prawidłowego stężenia tych hormonów we krwi zależy m.in. prawidłowy rozwój i funkcjonowanie mózgu oraz układu nerwowego, przysadki mózgowej, mięśni, serca, nerek. Hormony tarczycy regulują też procesy wzrostu i dojrzewania komórek organizmu. Poza tym biorą udział w procesach oddychania komórkowego i wytwarzania energii. Są niezbędne do utrzymania prawidłowej temperatury ciała.

Objawy i skutki niedoboru jodu

Długotrwałe niedobory tego pierwiastka prowadzą do:

niedoczynności tarczycy,
powiększenia gruczołu tarczowego,
powstania wola.

U dzieci niedoczynność tarczycy jest przyczyną opóźnienia rozwoju fizycznego i psychicznego, co w początkowym stadium objawia się np. gorszym zapamiętywaniem. Niedobory jodu u kobiet ciężarnych prowadzą do nieodwracalnego uszkodzenia mózgu u płodu i noworodków. Są również przyczyną zaburzeń rozrodczości u kobiet (poronienia, przedwczesny poród) i zwiększonej śmiertelności wśród dzieci.

Czytaj też: Dieta w niedoborach jodu

Jod - objawy i skutki nadmiaru

Większość osób toleruje nadmiar jodu, który pochodzi z żywności. Jednak u niektórych osób, np. z autoimmunologicznymi chorobami tarczycy, mogą wystąpić niekorzystne objawy nawet przy poziomie spożycia jodu uznanym za bezpieczny dla ogółu populacji. Konsekwencją może być nadczynność tarczycy. U niektórych osób mogą też wystąpić ostre niepożądane reakcje, takie jak m.in.:

wzmożona czynność gruczołów ślinowych,
nadmierne wydzielanie śluzu w oskrzelach,
odczyny alergiczne,
zmiany skórne.

W rzadkich przypadkach (przy bardzo dużych dawkach jodu, rzędu kilku gramów) może dojść do ostrego zatrucia jodem, które objawia się:

uczuciem pieczenia w ustach, gardle i żołądku,
bólem brzucha,
nudnościami,
wymiotami,
biegunką,
białkomoczem,
zaburzeniami pracy serca.

Czytaj też: Jod - pierwiastek mądrości dla zdrowia mamy i dziecka

Polecamy

Autor: Time S.A

Skorzystaj z wygodnych diet online Poradnika Zdrowie opracowanych także dla osób zmagających się z niedoborami witamin i mikroelementów. Precyzyjnie dobrany plan dietetyczny odpowie na Twoje indywidualne potrzeby żywieniowe. Dzięki nim odzyskasz zdrowie i poprawisz swoje samopoczucie. Diety te są opracowane zgodnie z najnowszymi zaleceniami i standardami instytutów naukowo-badawczych.

Dowiedz się więcej

Jod - dawkowanie

Zalecane dzienne spożycie jodu (RDA) wynosi odpowiednio:

niemowlęta - 110 μg
dzieci - od 5. miesiąca życia do 1. roku życia - 130 μg
dzieci: od 1. do 6. roku życia - 90 μg; od 7. do 9. roku życia - 100 μg;
chłopcy: od 10. do 12. roku życia - 120 μg; od 13. do 18, roku życia - 150 μg;
dziewczęta: od 10. do 12. roku życia - 120 μg; od 13. do 18, roku życia - 150 μg;
mężczyźni: 150 μg;
kobiety: 150 μg;
kobiety w ciąży: 220 μg
laktacja: 290 μg

Jod w jedzeniu

Najwięcej jodu zawiera żywność pochodzenia morskiego:

skorupiaki
mięczaki
ryby - szczególnie dużą zawartością jodu odznaczają się dorsze i halibuty, mniejszą - śledzie bałtyckie

W krajach uprzemysłowionych ważnym źródłem jodu w diecie jest mleko i jego przetwory, a także jajka.

produkt	zawartość jodu w 100 g
sól kuchenna, jodowana	2293,0
dorsz świeży	110,0
mintaj świeży	103,0
makrela wędzona	40,0
ser edamski tłusty	30,0
tuńczyk w oleju	25,0
orzechy laskowe	17,0
brokuły	15,0
jaja kurze całe	9,5
mleko 0,5% tł.	3,4