Blizna - jak powstają blizny, jak ich uniknąć i jak pozbyć się blizn?

Blizna to ślad po uszkodzeniu skóry. Większość blizn, które tworzą się po niewielkich i płytkich zranieniach, z czasem znika bez śladu. Ale są też takie blizny, które wymagają leczenia. Od czego to zależy i jak postępować, by blizna stała się jak najmniej widoczna?

Blizna to ślad po zranieniu skóry. Na niektóre blizny nie zwracamy uwagi, bo są niewielkie i mało widoczne. Bywają również także blizny, które stanowią problem nie tylko estetyczny, ale przede wszystkim zdrowotny.

Najmniej widoczne są zazwyczaj blizny po operacjach. Kłopotów przysparzają zaś blizny rozległe, nieprawidłowe – twarde, zgrubiałe, wykraczające nawet poza obszar zranienia.

Mogą powodować przykurcze, wywoływać ból i silny świąd. Na szczęście są różne środki i metody leczenia tego rodzaju blizn – im wcześniej się je zastosuje, tym ślady po zranieniu będą mniej widoczne.

Spis treści

1. Jak powstaje blizna?
2. Co decyduje o tym, jak wygląda blizna?
3. Blizna - jak pielęgnować blizny?
4. Jak przyspieszyć gojenie się blizny?

Jak powstaje blizna?

Tworzenie blizny jest naturalnym procesem gojenia się ciała. Uszkodzoną skórę zastępuje tkanka łączna. Gojenie się rany przebiega w 4 fazach.

• Faza zapalna rozpoczyna się już w chwili zranienia. W ciągu 24–48 godzin dochodzi do przekrwienia tkanki i zwiększenia przepuszczalności naczyń włosowatych. Rana wypełnia się skrzepem krwi, który jest biologicznym opatrunkiem – chroni ranę przed odwodnieniem i drobnoustrojami chorobotwórczymi. Na brzegach rany gromadzi się włóknik, który jest rusztowaniem dla powstającego na ranie strupa.

• Ograniczona faza zapalna to etap, w którym rana się oczyszcza. Napływają do niej komórki żerne (makrofagi), które usuwają te obumarłe. Do rany wnikają naczynia krwionośne, na co organizm potrzebuje ok. 7 dni.

• Faza gojenia to czas, w którym fibroblasty, czyli komórki tkanki łącznej, intensywnie wytwarzają kolagen podtrzymujący powstającą bliznę. Komórki tkanki łącznej mnożą się, a nad nimi powstaje nabłonek. Dochodzi do równowagi między ilością kolagenu produkowanego przez organizm a tego, który jest rozkładany i usuwany. Warto wiedzieć, że na prawidłowy proces gojenia wpływa prawidłowe oczyszczenie i dezynfekcja rany. A prawidłowy proces gojenia ogranicza ryzyko widocznej blizny.

• Faza przebudowy blizny zazwyczaj trwa od kilku miesięcy do nawet ponad roku.

Zobacz galerię 4 zdjęcia

Co decyduje o tym, jak wygląda blizna?

Na to, jak wygląda blizna, wpływ ma wiele czynników.

• Ważne są: rodzaj urazu (zranienie, oparzenie, cięcie chirurgiczne), miejsce na ciele, gdzie skóra została uszkodzona, i indywidualne cechy organizmu, czyli skłonności do tzw. bliznowacenia.

• Każda blizna jest na początku mniej lub bardziej różowa, z czasem blednie, by ostatecznie przybrać perłową barwę. Nigdy jednak nie uzyskuje naturalnego koloru skóry. Dzieje się tak, ponieważ w tkankach blizny nie ma pigmentu nadającego jej właściwy dla danej osoby koloryt.

• Blizny skórne są pozbawione tzw. przydatków skóry, czyli gruczołów łojowych i mieszków włosowych.

• Najmniej widoczne są zazwyczaj blizny po operacjach, czyli po przecięciu skóry skalpelem, wzdłuż prostych linii, często zgodnych z naturalnymi bruzdami lub fałdami skóry.

• Blizny rozległe zwane płaszczyznowymi są bardziej widoczne. Ich powierzchnia jest zwykle nierówna, skóra często przyjmuje różowy, czerwony, a nawet sinawy odcień. To zwykle blizny po zmiażdżeniach lub oparzeniach. Im wcześniej zaczniemy prawidłowo dbać o bliznę, tym mniej będzie ona widoczna. 

Blizna - jak pielęgnować blizny?

Jak dbać o bliznę i co stosować na bliznę? Decyduje o tym rodzaj blizny powstałej w miejscu zranienia.

• Blizny zwykłe początkowo są zgrubiałe, twarde, o sinoczerwonym zabarwieniu, swędzące. Z czasem miękną, stają się jaśniejsze, ustępuje też swędzenie. 

Co robić: Jeśli blizna jest niewielka i w mało widocznym miejscu, można ją zostawić w spokoju. Te większe lub widoczne po całkowitym zasklepieniu się rany warto smarować maścią na blizny albo żelem i delikatnie masować kolistym ruchem.

• Blizny przerosłe tworzą się, gdy naturalny proces gojenia rany został zakłócony. Mogą rozszerzać się poza miejsce zranienia i często są mało elastyczne.

Co robić: Skórę należy chronić przed napinaniem czy rozciąganiem. Aby blizna się nie powiększała, warto ją smarować maścią cebulową lub zakleić specjalnym plastrem silikonowym na blizny.

• Blizny zanikowe tworzą się po ospie wietrznej i trądziku młodzieńczym. Przypominają malutkie dołeczki. Powstają, gdy podczas gojenia się rany organizm nie wytwarza wystarczającej ilości włókien tkanki łącznej.

Co robić: Krostek nie można wyciskać i nie wolno zrywać strupków. Aby zlikwidować świąd, krostki można smarować maścią cynkową. Jeśli po trądziku pozostaną widoczne blizny, warto wykonać zabieg mikrodermabrazji.

• Keloidy (bliznowce) tworzą się już po zagojeniu rany. Mają kształt wybrzuszeń i zwykle bywają większe niż obszar uszkodzonej skóry. Są twarde, często mocno różowe i bolesne przy dotknięciu. Powstają u osób, których organizm ma skłonność do nadmiernej produkcji kolagenu.

Co robić: Bliznowce można ostrzykiwać sterydami (zastrzyk robi się bezpośrednio w bliznę), leczyć uciskiem, stosować specjalne plastry silikonowe czy usunąć operacyjnie (istnieje jednak ryzyko, że bliznowiec znów powstanie).

Jak przyspieszyć gojenie się blizny?

To, jak wygląda blizna, zależy od naszej staranności i czasu, jaki poświęcimy na jej pielęgnację. Ale kremy i maści to jeszcze nie wszystko.

• Nie zrywaj strupków powstających w czasie gojenia się rany – z czasem same odpadną. Ich zrywanie może prowadzić do zainfekowania skóry. Poza tym blizna może brzydko wyglądać.
• Po operacjach brzusznych lub cesarskim cięciu zadbaj o utrzymanie właściwej wagi, aby skóra nie musiała się nadmiernie rozciągać.
• Jeśli uraz powstał w miejscu o zwiększonym napięciu skóry (np. na łokciu, kolanie), nie ćwicz intensywnie, nie klękaj, nie zginaj mocno ręki, aby nie doprowadzić do "rozejścia" się blizny.
• Przez co najmniej rok chroń bliznę przed promieniami słonecznymi. Nie chodź też do solarium. Promieniowanie słoneczne pobudza odkładanie się kolagenu w bliźnie, a to może doprowadzić do powstania przerostów, dokuczliwego swędzenia, pieczenia i bólu. Blizna wystawiona na promieniowanie słoneczne może również stać się dużo ciemniejsza i bardziej widoczna.

miesięcznik "Zdrowie"

Anna Jarosz

Konsultacja: prof. nadzw. dr n. med. Magdalena Ciupińska, dermatolog, Wyższa Szkoła Zawodowa Kosmetyki i Pielęgnacji Zdrowia w Warszawie